Η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας, οι παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας σε εναλλαγή με τις σφοδρές βροχοπτώσεις, ευνοούν τη διεύρυνση των ενδιαιτημάτων των ενοχλητικών και – συχνά επικίνδυνων –κουνουπιών, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Φορείς ασθενειών όπως η ελονοσία, ο ιός Δυτικού Νείλου, ο Δάγκειος πυρετός, ο ιός ζίκα, ο ιός τσικουνγκούνια, τα κουνούπια αποτελούν μία από τις απειλές για την ανθρώπινη υγεία, με την επιθεώρηση The Lancet να προβλέπει ότι κάποιες από αυτές τις ασθένειες αναμένεται να εμφανιστούν σε περιοχές που δεν είχαν πληγεί ποτέ στο παρελθόν.
Σε μία προσπάθεια να τεθεί υπό έλεγχο ο πληθυσμός τους οι αρμόδιες αρχές πειραματίζονται με νέες μεθόδους καταπολέμησης των κουνουπιών, από χρήση κανναβιδιόλης – γνωστή ως CBD – που υπολογίζεται ότι μπορεί να εξοντώσει μέσα σε 48 ώρες τις προνύμφες του κουνουπιού τίγρη, μέχρι χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών που ψεκάζουν εντομοκτόνα σε δυσπρόσιτες περιοχές αναπαραγωγής.
Τώρα, νέα μελέτη από το Τμήμα Μοριακής, Κυτταρικής και Αναπτυξιακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας που δημοσιεύθηκε στο PNAS προτείνει την πρόκληση… κώφωσης στα κουνούπια ώστε να περιοριστεί ο αριθμός τους.
Οι επιστήμονες εστίασαν στο κουνούπι τίγρης – Aedes aegypti – το οποίο, μεταξύ άλλων, μεταδίδει δάγκειο και κίτρινο πυρετό και ιο τσικονγκούγια. Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι το αρσενικό κουνούπι του είδους φλερτάρει με τα θηλυκά όταν αυτά εκπέμψουν ήχο από τα φτερά τους. Εκείνα χτυπούν τα φτερά τους σε συχνότητα περίπου 500 χερτζ και μόλις ο ήχος φτάσει στα… αυτιά του αρσενικού, απογειώνεται εκπέμποντας με τη σειρά του ήχο έντασης περίπου 800 χερτζ. Στη συνέχεια έρχονται σε επαφή και μετά χωρίζουν οι δρόμοι τους, με τα αρσενικά να αναζητούν νέες συντρόφους.
Για να κατανοήσουν αν ο ήχος αποτελεί μοναδικό στοιχείο για την έλξη και επομένως την αναπαραγωγή τους, δημιούργησαν σε εργαστηριακές συνθήκες κουφά κουνούπια προσβάλλοντας τον δίαυλο του υποδοχέα του μεταβατικού δυναμικού (TRPVa) που απαιτείται για την ενεργοποίηση ακουστικών νευρώνων.
Αυτό που παρατήρησαν ήταν ότι τα κουφά αρσενικά απλώς αδιαφόρησαν για τα θηλυκά και έπαψαν να ζευγαρώνουν, αποκαλύπτοντας ότι η ακοή αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο για την αναπαραγωγή τους.
Αναλυτικότερα, τα αρσενικά να έχουν «εκπαιδευθεί» να αναγνωρίζουν τα θηλυκά, ακόμα και όταν επικρατεί θόρυβος στο γύρω περιβάλλον. Η ανταπόκριση, όμως, στο ερωτικό κάλεσμα δεν παρατηρήθηκε στα μεταλλαγμένα κουνούπια.
«Μπορείς να τα αφήσεις μαζί με τα θηλυκά για μέρες και δεν θα ζευγαρώσουν», δήλωσε ο επικεφαλής της έκθεσης, Κρεγκ Μοντέλ, με τον συντάκτη της μελέτης Νταναντζέι Τακούρ να προσθέτει ότι η απουσία ενός μόνο γονιδίου επηρέασε σε τόσο μεγάλο βαθμό τη συμπεριφορά των κουνουπιών.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η μελέτη η ακοή δεν είναι μόνο απαραίτητη για να ζευγαρώσουν τα αρσενικά, αλλά φαίνεται ότι αρκεί για να αφυπνίσει την ερωτική επιθυμία, αφού όταν οι επιστήμονες αναπαρήγαγαν τον ήχο των θηλυκών, τα αρσενικά ανταποκρίθηκαν άμεσα με κινήσεις στην κοιλιακή περιοχή, αποδεικνύοντας ότι ήταν έτοιμα για δράση. Αντίθετα, τα κωφά αρσενικά παρουσίασαν μία ελαφρά σύσπαση.
Ένα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι τα θηλυκά που υποβλήθηκαν στην ίδια διαδικασία δεν άλλαξαν τη συμπεριφορά τους, συνεχίζοντας να δείχνουν ενδιαφέρον για το σεξ ακόμα και όταν ήταν κωφά.
Τα ευρήματα της έκθεσης θα μπορούσαν να συμβάλλουν στον τρόπο αντιμετώπισης των ασθενειών που μεταδίδονται από τα έντομα αυτά, ελέγχοντας αποτελεσματικότερα τον πληθυσμό τους.
Βέβαια, εδώ να θυμίσουμε ότι μπορεί να είναι από ενοχλητικά έως επικίνδυνα, αλλά συμβάλλουν στην υγεία και ισορροπία του οικοσυστήματος αφού αποτελούν πηγή τροφής για πολλά ζωικά είδη και η απουσία τους θα προκαλούσε μόνο διαταραχή της αλυσίδας, με ψάρια και πτηνά όχι μόνο να αναγκάζονται να αλλάξουν τη διατροφή τους, αλλά μερικά από αυτά θα μπορούσαν να απειληθούν ακόμα και με εξαφάνιση.
