Μια δεκαετής έρευνα του νυχτερινού ουρανού αποκάλυψε έναν μυστηριώδη νέο τύπο αστέρα που οι αστρονόμοι αποκαλούν «γερο-καπνιστή» (old smoker).
Αυτά τα, μέχρι τώρα κρυμμένα, αστρικά αντικείμενα είναι ηλικιωμένα, γιγάντια αστέρια που βρίσκονται κοντά στην καρδιά του Γαλαξία μας. Είναι ανενεργά για δεκαετίες και εξασθενούν σταδιακά εκτοξεύοντας σύννεφα καπνού και σκόνης μέχρι να γίνουν σχεδόν αόρατα. Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στη διανομή των στοιχείων στο σύμπαν.
Τέσσερις μελέτες που περιγράφουν λεπτομερώς τις παρατηρήσεις δημοσιεύθηκαν στις 25 Ιανουαρίου στο Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.
Οι αστρονόμοι παρατήρησαν για πρώτη φορά τα αστέρια «γερο-καπνιστές» κατά τη διάρκεια έρευνας που περιελάμβανε την παρακολούθηση σχεδόν ενός δισεκατομμυρίου αστέρων στο υπέρυθρο φως, το οποίο είναι αόρατο στο ανθρώπινο μάτι.
Οι παρατηρήσεις πραγματοποιήθηκαν με το Τηλεσκόπιο Έρευνας Ορατού και Υπέρυθρου, το οποίο βρίσκεται σε ένα πλεονεκτικό σημείο ψηλά στις Χιλιανές Άνδεις, στο Αστεροσκοπείο Cerro Paranal.
Μια απροσδόκητη ανακάλυψη
Ο αρχικός στόχος της ομάδας ήταν η αναζήτηση νεογέννητων άστρων, τα οποία είναι δύσκολο να ανιχνευθούν στο ορατό φως επειδή καλύπτονται από τη σκόνη και τα αέρια στον Γαλαξία μας. Όμως, το υπέρυθρο φως μπορεί να διαπεράσει τις υψηλές αυτές συγκεντρώσεις σκόνης και να τα εντοπίσει.
Καθώς οι αστρονόμοι παρακολουθούσαν εκατοντάδες εκατομμύρια αστέρια, εντόπισαν 222 που παρουσίαζαν αξιοσημείωτες μεταβολές στη φωτεινότητα. Η ομάδα διαπίστωσε ότι τα 32 από αυτά ήταν νεογέννητα αστέρια, ή πρωτοαστέρες, όπως ονομάζονται.
Κοντά στο γαλαξιακό κέντρο, η ομάδα εντόπισε επίσης 21 κόκκινα αστέρια που παρουσίασαν ασυνήθιστες αλλαγές στη φωτεινότητα, και οι οποίες προβλημάτισαν τους αστρονόμους.
«Δεν ήμασταν σίγουροι αν αυτά τα αστέρια ήταν πρωτοαστέρες που ετοιμάζονταν να εκραγούν, ή αν ανέκαμπταν από μια πτώση της φωτεινότητας που προκλήθηκε από έναν δίσκο ή ένα κέλυφος σκόνης ή αν ήταν παλαιότερα γιγάντια αστέρια που αποβάλλουν ύλη στα τελευταία στάδια της ζωής τους», δήλωσε ο Φίλιπ Λούκας, καθηγητής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Χάρτφορντσιρ της Αγγλίας.
Νέα κατηγορία ερυθρών γιγάντων
Η ομάδα επικεντρώθηκε σε επτά από αυτά τα αστέρια και συνέκρινε τα νέα δεδομένα που συνέλεξε με δεδομένα από προηγούμενες έρευνες για να διαπιστώσει τελικά ότι τα αστρικά αντικείμενα ήταν ένας νέος τύπος ερυθρών γιγάντων.
Οι ερυθροί γίγαντες σχηματίζονται όταν τα άστρα έχουν εξαντλήσει τα αποθέματα υδρογόνου για την πυρηνική σύντηξη και αρχίζουν να πεθαίνουν. Σε περίπου 5 ή 6 δισεκατομμύρια χρόνια, ο ήλιος μας θα γίνει ένας ερυθρός γίγαντας, που θα φουσκώνει και θα διαστέλλεται καθώς απελευθερώνει στρώματα υλικού (πιθανότατα διαλύοντας τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος). Αλλά τα αστέρια που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας είναι διαφορετικά.
«Αυτά τα ηλικιωμένα αστέρια κάθονται ήσυχα για χρόνια ή και δεκαετίες και στη συνέχεια “ξεφυσάνε” σύννεφα καπνού με έναν εντελώς απροσδόκητο τρόπο», δήλωσε ο Ντάντε Μινίτι, καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αντρές Μπέγιο στη Χιλή. «Φαίνονται πολύ αμυδρά και κόκκινα για αρκετά χρόνια, σε σημείο που μερικές φορές δεν μπορούμε να τα δούμε καθόλου».
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι «γερο-καπνιστές» απελευθερώνουν στοιχεία στο διάστημα θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι αστρονόμοι μελετούν την κατανομή αυτών των στοιχείων στο σύμπαν.
