Από τις αρχές του 2022, περίπου 1,5 εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες έχουν φτάσει στη Γερμανία, υπολογίζεται ότι πάνω από 1.000 άτομα την ημέρα εισέρχονται παράνομα στη χώρα. Η παράτυπη μετανάστευση επιβαρύνει ιδιαίτερα τα ομόσπονδα κρατίδια, τους δήμους και τις κοινότητες που πρέπει να απορροφήσουν τους νεοεισερχόμενους. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος η Γερμανία παίρνει μία σειρά από αυστηρά μέτρα περιορισμού της παράτυπης μετανάστευσης.
Σχεδόν 17 ώρες χρειάστηκαν ο καγκελάριος και οι πρωθυπουργοί των ομοσπονδιακών κρατιδίων για να καταλήξουν μετά τα μεσάνυχτα στον τελικό συμβιβασμό με βασικό στόχο τη μείωση της «παράτυπης μετανάστευσης» και την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου.
Το μεγαλύτερο σημείο διαμάχης στις διαπραγματεύσεις ήταν η χρηματοδότηση. Η συμφωνία προβλέπει ότι από το 2024 τα κρατίδια θα παίρνουν από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση 7.500 ευρώ κατ΄αποκοπήν για κάθε αιτούντα άσυλο.
Ταυτόχρονα μειώνονται οι παροχές στους αιτούντες άσυλο όταν η παραμονή τους στη Γερμανία ξεπερνάει τους 18 μήνες. Σε περίπτωση ωστόσο που η εξέταση του αιτήματος καθυστερεί, οι παροχές θα δίδονται για διάστημα 36 μηνών.
Γίνεται στροφή προς τις παροχές σε είδος και περιορίζονται οι πληρωμές σε μετρητά, ώστε να μην έχουν τη δυνατότητα οι αιτούντες άσυλο να στέλνουν χρήματα στις χώρες καταγωγής τους. Για το σκοπό αυτόν, οι αιτούντες άσυλο πρόκειται να λαμβάνουν προπληρωμένη κάρτα προκειμένου να καλύπτουν μέρος των αναγκών τους.
Επισπεύδονται οι διαδικασίες απόκτησης ασύλου. Στόχος είναι οι αρμόδιες υπηρεσίες και δικαστήρια να ολοκληρώνουν τη διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων ταχύτερα. Εάν οι αιτούντες άσυλο προέρχονται από πολιτείες με χαμηλό ποσοστό αναγνώρισης κάτω του 5%, θα πρέπει να ολοκληρώνονται η εξέταση της αίτησης και ενδεχόμενες δικαστικές διαδικασίες εντός τριών μηνών. Εάν προέρχονται από άλλες χώρες, η διαδικασία δεν πρέπει να διαρκεί περισσότερο από έξι μήνες. Η πραγματική διάρκεια της διαδικασίας είναι επί του παρόντος περίπου τρία χρόνια.
Το νέο στοιχείο είναι η εξέταση αιτήσεων ασύλου εκτός Ευρώπη. Η γερμανική κυβέρνηση θα εξετάσει, εάν οι αιτήσεις για άσυλο μπορούν να πραγματοποιούνται σε τρίτες χώρες εκτός ΕΕ ή χώρες διέλευσης, στο πλαίσιο της Σύμβασης της Γενεύης για το καθεστώς των προσφύγων και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η κυβέρνηση συνασπισμού είχε ήδη συμφωνήσει να διερευνηθεί αυτή η δυνατότητα για «ειδικές περιπτώσεις». Δεν είναι ακόμη σαφές ποιες χώρες είναι επιλέξιμες.
Οι συνοριακοί έλεγχοι στα σύνορα της Γερμανίας με Αυστρία, Ελβετία, Τσεχία και Πολωνία θα συνεχιστούν. Τα ομόσπονδα κρατίδια και η Ομοσπονδιακή Αστυνομία θα συνεχίσουν τη στενή συνεργασία για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και των δικτύων διακινητών. Η επανένωση οικογενειών δεν θα επεκταθεί, όπως στην πραγματικότητα ήθελε η τρικομματική κυβέρνηση Σολτς, αλλά ούτε θα περιοριστεί, όπως ζητούσαν ορισμένα κρατίδια.
Επιταχύνεται η ένταξη στην αγορά εργασίας για όσους βρίσκονται ήδη στη Γερμανία και έχουν νομικά ασφαλείς προοπτικές παραμονής. Αυτός θεωρείται ο καλύτερος τρόπος για τη «για μεγαλύτερη κοινωνική αποδοχή και ταχύτερη ένταξη», ενώ αντιμετωπίζεται επιπρόσθετα και η έλλειψη εργατικού δυναμικού στη Γερμανία.
