Με λιγότερο από δύο εβδομάδες να απομένουν μέχρι τη λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, η ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου ετοιμάζεται για μία ταραχώδη περίοδο μετά τις διακοπές της Πρωτοχρονιάς. Μεγάλες τράπεζες και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζονται ώστε οι ροές αγωγών σε όλη την Ουκρανία να σταματήσουν την 1η Ιανουαρίου, αναγκάζοντας την ήπειρο να στραφεί σε άλλες πηγές για να τις αντικαταστήσει και πιθανότατα να αυξήσει τις τιμές. Η Ρωσία παραδίδει περίπου το 15% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Ευρώπης, και ενώ μόνο το ένα τρίτο αυτών περνά μέσω της Ουκρανίας, οι έμποροι παραμένουν σε εγρήγορση.
Την ίδια ώρα ο Ντόναλντ Τραμπ προειδοποιεί την ΕΕ ότι πρέπει να δεσμευτεί να αγοράσει «μεγάλης κλίμακας» ποσότητες αμερικανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, διαφορετικά θα βρεθεί αντιμέτωπη με αυξημένους δασμούς: «Είπα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι πρέπει να καλύψουν το τεράστιο έλλειμμά τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες με τη μεγάλης κλίμακας αγορά του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μας. Διαφορετικά, θα επιβάλλουμε δασμούς!!!», έγραψε ο Τραμπ στην πλατφόρμα του Truth Social την Παρασκευή.
Από τη Ρωσία…
Η Μόσχα και το Κίεβο δήλωσαν και οι δύο αυτή την εβδομάδα ότι η συμφωνία διαμετακόμισης δεν θα ανανεωθεί, καθώς η Ουκρανία δεν θέλει το ρωσικό αέριο να διακινείται μέσω των αγωγών της. Ωστόσο, αρκετές χώρες της Κεντρικής Ευρώπης που εξακολουθούν να βασίζονται στα καύσιμα αναζητούν απεγνωσμένα μια λύση. Οι συζητήσεις της τελευταίας στιγμής έχουν πυροδοτήσει αστάθεια στις αγορές φυσικού αερίου, με τις τιμές να ανεβαίνουν πάνω από τα 43 ευρώ ανά μεγαβατώρα, καθώς οι έμποροι προσπαθούσαν να μαντέψουν τις συνέπειες των δηλώσεων των Ευρωπαίων ηγετών.
«Όλα τα εμπλεκόμενα μέρη εξακολουθούν να προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο να περάσουν αυτό το φυσικό αέριο και αυτοί οι τύποι θα εργάζονται μέχρι τα μεσάνυχτα της 31ης Δεκεμβρίου» σχολιάζει στο Bloomberg, ο Francisco Blanch, στρατηγικός αναλυτής εμπορευμάτων στην Bank of America Corp. «Κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί». 
Στο πλαίσιο αυτό το Bloomberg αναλύει τρία σενάρια:
Πρώτο σενάριο: Χωρίς συμφωνία
Η Επιτροπή προετοιμάζεται για διακοπή των ροών, το οποίο είναι επίσης το βασικό σενάριο σε τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων των Goldman Sachs Group Inc., Morgan Stanley, JPMorgan Chase & Co. και HSBC Holdings Plc. Οι χαμένοι όγκοι θα πλήξουν ιδιαίτερα χώρες όπως η Σλοβακία, η οποία πιέζει για μια συμφωνία τις τελευταίες εβδομάδες, προειδοποιώντας για πιθανή οικονομική ζημιά .
Ορισμένες ροές πηγαίνουν επίσης στην Αυστρία, τη Δημοκρατία της Τσεχίας και την Ιταλία, και η αναζήτηση νέων προμηθειών θα μπορούσε σίγουρα να αυξήσει τις περιφερειακές τιμές βραχυπρόθεσμα.
«Αν και αυτός ο όγκος δεν είναι πολύ σημαντικός για την Ευρώπη συνολικά, είναι σίγουρα σημαντικός για πολλά μεμονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ», δήλωσε η Katja Yafimava, ανώτερη ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ενεργειακών Μελετών της Οξφόρδης, σε έκθεσή της.
Μια πρόσφατη αξιολόγηση που πραγματοποιήθηκε από το εκτελεστικό σκέλος της ΕΕ είπε ότι ο συνολικός αντίκτυπος θα πρέπει να είναι «αμελητέος», ωστόσο, καθώς το μπλοκ έχει άλλες πηγές. Τα 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου που στέλνει σήμερα η Ρωσία μέσω της Ουκρανίας ετησίως αποτελούν λιγότερο από το 5% των συνολικών αναγκών της Ευρώπης. Η Ρωσία θα μπορούσε να ενισχύσει ορισμένους από τους όγκους που στέλνει μέσω άλλων οδών, όπως δεξαμενόπλοια υγροποιημένου φυσικού αερίου και αγωγούς προς την Τουρκία, αν και η πλεονάζουσα χωρητικότητα είναι περιορισμένη.
«Η άνοδος των τιμών θα είναι σημαντική μόνο για λίγες μέρες μέσα στο νέο έτος, προτού η αγορά συνηθίσει στο νέο κανονικό και οι τιμές θα σταθεροποιηθούν ξανά», δήλωσε η Florence Schmit, ενεργειακή αναλύτρια της Rabobank.
Δεύτερο Σενάριο: Καθυστερημένη συμφωνία
Υπάρχουν ελπίδες ότι μπορεί να βρεθεί λύση, αν και όχι μέχρι την 1η Ιανουαρίου και ενδεχομένως με μειωμένες ροές. Οι συνομιλίες είναι περίπλοκες. Η Ουκρανία επιμένει ότι δεν θέλει να μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο μέσω των αγωγών της και ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι επίσης δεν θα υποστηρίξει εναλλακτικές λύσεις που εξακολουθούν να χρηματοδοτούν τον πόλεμο της Ρωσίας. Αυτό θα μπορούσε να καθυστερήσει τις συνομιλίες για ανταλλαγές που περιλαμβάνουν τρίτο μέρος, όπως το Αζερμπαϊτζάν.
Εάν υπάρχει μια χώρα «έτοιμη να μας δώσει το φυσικό αέριο αλλά να μην επιστρέψει τα χρήματα στη Ρωσία μέχρι το τέλος του πολέμου, τότε είναι μια πιθανότητα, μπορούμε να το σκεφτούμε», είπε ο Ζελένσκι. Οι αναλυτές βλέπουν αρκετές επιλογές για να διατηρήσουν ζωντανές τις ρωσικές ροές
Όμως τα σημεία συμφόρησης στις υποδομές και οι περίπλοκες διαπραγματεύσεις καθιστούν τις επιλογές δύσκολες
«Οι διαπραγματεύσεις είναι προφανώς πολύ περίπλοκες, υπάρχουν πολλές πολιτικές και πολλά διαφορετικά συμφέροντα, επομένως είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε τι θα συμβεί την 1η Ιανουαρίου», δήλωσε ο Marco Saalfrank, αναλυτής στην ελβετική εταιρεία κοινής ωφελείας Axpo Solutions AG .
Ορισμένοι traders φυσικού αερίου εικάζουν επίσης ότι μια συμφωνία είναι πιο πιθανή μετά την ορκωμοσία του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στις 20 Ιανουαρίου. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκστρατείας του, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα δώσει προτεραιότητα στην έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών Ουκρανίας-Ρωσίας. Αλλά οι ΗΠΑ είναι ένας από τους κορυφαίους προμηθευτές αερίου της Ευρώπης και έχουν τις δικές τους φιλοδοξίες στην περιοχή.
Τρίτο σενάριο: Συμφωνία έως τις 31 Δεκεμβρίου
Μια βιαστική συμφωνία θα ήταν πιθανότατα έκπληξη για τους περισσότερους συμμετέχοντες στην αγορά που έχουν παρακολουθήσει τις συνομιλίες να διαρκούν για μήνες. Οι κερδοσκόποι αύξησαν πρόσφατα τα ανοδικά στοιχήματά τους σε επίπεδα ρεκόρ, δημιουργώντας πιθανότητες για απότομες κινήσεις τιμών.
Ωστόσο, είναι η βασική περίπτωση που αναμένεται από την ενεργειακή στρατηγική αναλύτρια της Citigroup Inc. Maggie Xueting Lin. Τόσο η ίδια όσο και ο Saalfrank της Axpo λένε ότι οποιαδήποτε πτώση τιμής σε περίπτωση συμφωνίας θα ήταν πιθανότατα σύντομη, καθώς οι παγκόσμιες αγορές φυσικού αερίου παραμένουν σφιχτές και η Ευρώπη πρέπει ακόμα να ανταγωνιστεί για φορτία LNG με άλλους παγκόσμιους αγοραστές. Στο τέλος της ημέρας «η μόνη βεβαιότητα είναι ότι η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερο φυσικό αέριο», δήλωσε η Blanch της Bank of America.
Ο παράγοντας LNG
Εκτός από το παζάρι που εκτυλίσσεται τους τελευταίους μήνες στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της αναζήτησης εναλλακτικών πηγών, αύξησε τις εισαγωγές ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου. Σύμφωνα με στοιχεία παρακολούθησης πλοίων που συγκέντρωσε το Bloomberg, το μπλοκ αγόρασε ποσότητες ρεκόρ ρωσικού LNG φέτος. Μεταξύ των κορυφαίων, η Γαλλία έχει ήδη πετύχει τους υψηλότερους όγκους της ποτέ και η Ισπανία πλησιάζει τα ρεκόρ που σημειώθηκαν πέρυσι.
Οι αριθμοί δείχνουν ότι η Ευρώπη εξακολουθεί να είναι γαντζωμένη στην ενέργεια από τη Ρωσία, η οποία παραμένει ένας από τους κορυφαίους παρόχους φυσικού αερίου της ηπείρου παρά τις σοβαρές περικοπές στις προμήθειες το 2022.
Χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και οι χώρες της Βαλτικής έχουν σταματήσει να παίρνουν ρωσικό φυσικό αέριο εντελώς. Αλλά μόλις το ρωσικό LNG επαναεριοποιηθεί στη Γαλλία, το Βέλγιο ή την Ολλανδία και εισέλθει στο δίκτυο, τα μόρια αναμειγνύονται και μπορούν να ρέουν ελεύθερα σε άλλα έθνη.
Νωρίτερα φέτος, το μπλοκ συμφώνησε για πρώτη φορά να επιβάλει ορισμένους περιορισμούς στο ρωσικό LNG, με στόχο τον σκιώδη στόλο δεξαμενόπλοιων της χώρας και τις μεταφορτώσεις καυσίμων σε τρίτες χώρες. Η Γαλλία και το Βέλγιο έχουν ζητήσει αυστηρότερη παρακολούθηση.
Το μερίδιο της Ρωσίας στις συνολικές εισαγωγές φυσικού αερίου της ηπείρου – περίπου 15% τώρα – μπορεί να μειωθεί το επόμενο έτος καθώς η συμφωνία διαμετακόμισης με την Ουκρανία λήγει στις 31 Δεκεμβρίου.
Τον περασμένο μήνα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποστήριξε ότι μπορεί να είναι δυνατή η εισαγωγή περισσότερου LNG από την Αμερική για να αντικατασταθούν οι ροές από τη Ρωσία.
Πρόσφορο έδαφος για τον Τραμπ
Μέσα στην αναταραχή αυτή ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προειδοποίησε την ΕΕ ότι πρέπει να δεσμευτεί να αγοράσει «μεγάλης κλίμακας» ποσότητες αμερικανικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, διαφορετικά θα βρεθεί αντιμέτωπη με δασμούς.
Η απειλή Τραμπ ακολουθεί τις προτροπές που έχουν ήδη γίνει από τις Βρυξέλλες, οι οποίες υποδηλώνουν ότι τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να αγοράσουν περισσότερο LNG των ΗΠΑ, το οποίο ήταν σωσίβιο για το μπλοκ μετά τη συμπίεση των προμηθειών ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία μετά την πλήρη εισβολή της στην Ουκρανία.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν επίσης αρχίσει να εργάζονται για πιθανά εμπορικά αντίποινα σε περίπτωση που ο Τραμπ κινηθεί να επιβάλει δασμούς, αλλά οι πρωτεύουσες επιθυμούν να αποφύγουν μια σπειροειδή οικονομική σύγκρουση με τον Λευκό Οίκο, δεδομένων άλλων τομέων εξάρτησης από τις ΗΠΑ, όπως η άμυνα.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε τον Νοέμβριο ότι η ΕΕ θα εξετάσει το ενδεχόμενο αγοράς περισσότερου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ.
«Εξακολουθούμε να παίρνουμε πολύ LNG από τη Ρωσία και γιατί όχι να το αντικαταστήσουμε με αμερικανικό LNG, το οποίο είναι φθηνότερο για εμάς και μειώνει τις τιμές της ενέργειας μας», είπε στους δημοσιογράφους.
Ένας αξιωματούχος της ΕΕ παρατήρησε στις FT: «Φαίνεται παράξενο ως «απειλή» δεδομένου ότι η φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε στην πιθανότητα να γίνει ακριβώς αυτό».
Οι ΗΠΑ είναι ήδη ο μεγαλύτερος προμηθευτής LNG και πετρελαίου στην ΕΕ. Το πρώτο εξάμηνο του 2024, οι ΗΠΑ παρείχαν περίπου το 48% των εισαγωγών LNG του μπλοκ, σε σύγκριση με το 16% από τη Ρωσία.
Ο Τραμπ έχει απειλήσει με γενικούς δασμούς έως και 20% σε όλες τις μη κινεζικές εισαγωγές από τις ΗΠΑ. Τον περασμένο μήνα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ προέτρεψε τους πολιτικούς ηγέτες της Ευρώπης να συνεργαστούν μαζί του για τους δασμούς και να αγοράσουν περισσότερα προϊόντα που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ.
Οι αναλυτές ενέργειας δήλωσαν ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να επεκτείνουν την παραγωγή LNG για να προμηθεύουν περισσότερο την ΕΕ.
«Το βασικό πρόβλημα είναι ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν πλεονάζουσα χωρητικότητα LNG να στείλουν στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή», δήλωσε η Florence Schmit, ενεργειακή στρατηγική αναλύτρια στη Rabobank, προσθέτοντας ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να υπερβούν τους Ασιάτες αγοραστές.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρίας του Τραμπ, ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ προσφέρθηκε να αγοράσει περισσότερο αέριο από τις ΗΠΑ για να περιορίσει τις απειλές ενός εμπορικού πολέμου.
