Κατά πάσα πιθανότητα, αν βρισκόσασταν εγκλωβισμένος στα ερείπια ενός κτιρίου, αμέσως μετά από έναν καταστροφικό σεισμό, θα υποδεχόσασταν με την ίδια χαρά οποιονδήποτε εμφανιζόταν για να σας σώσει. Ακόμη κι αν συνέβαινε να είναι αρουραίος.
Κάπως έτσι σκέφτηκε την κατάσταση η βελγική μη κερδοσκοπική εταιρεία APOPO, η οποία και εφοδιάζει τα όχι και τόσο προσφιλή τρωκτικά με μικροσκοπικά σακίδια τελευταίας τεχνολογίας, ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν ως… διασώστες, εντοπίζοντας τους επιζώντες σε περιοχές που ισοπεδώνονται από σεισμούς ή πλημμύρες.
«Οι αρουραίοι συνήθως είναι φιλοπερίεργοι και τους αρέσει να εξερευνούν – και αυτό είναι το κλειδί για την έρευνα και διάσωση», εξηγεί στο CNN η Ντόνα Κιν, επιστήμονας που ειδικεύεται στη συμπεριφορική έρευνα και επικεφαλής του project.
Πέραν του… περιπετειώδους πνεύματός τους, το μικρό τους μέγεθος και η εξαιρετική τους όσφρηση καθιστά τους αρουραίους την τέλεια επιλογή για τον εντοπισμό πραγμάτων (ή ανθρώπων) σε μικρούς χώρους.
Οι αρουραίοι εκπαιδεύονται για τον εντοπισμό ανθρώπων σε προσομοιώσεις πληγεισών περιοχών. Πρώτα πρέπει να εντοπίσουν τον στόχο τους σε ένα άδειο δωμάτιο, να τραβήξουν έναν μοχλό στο γιλέκο τους που ενεργοποιεί ένα beeper και έπειτα να επιστρέψουν στη βάση τους, όπου επιβραβεύονται για τη δουλειά τους με μια λιχουδιά.
Αν και προς το παρόν τα τρωκτικά βρίσκονται στα πρώτα στάδια της εκπαίδευσης, η APOPO συνεργάζεται με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Αϊντχόφεν για την ανάπτυξη ενός σακιδίου, που θα είναι εξοπλισμένο με κάμερα, ένα μικρόφωνο αμφίπλευρης επικοινωνίας και έναν πομπό τοποθεσίας που θα βοηθά τους διασώστες να επικοινωνούν με τους επιζώντες.
«Σε συνδυασμό με το σακίδιο και την εκπαίδευσή τους, οι αρουραίοι είναι απίστευτα χρήσιμοι για την έρευνα και διάσωση», υποστηρίζει η Κιν.
Αρουραίοι για όλες τις δουλειές
Η APOPO εκπαιδεύει σκύλους και αρουραίους στη βάση της στην Τανζανία για να εντοπίζουν νάρκες και ασθενείς φυματίωσης εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία. Τα προγράμματά της χρησιμοποιούν ένα συγκεκριμένο είδος αρουραίου (Cricetomys gambianus) που έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο διαβίωσης σε αιχμαλωσία (περ΄πιπου οκτώ χρόνια, σε σχέση με τα τέσσερα χρόνια που επιβιώνουν οι περισσότεροι συνηθισμένοι καφέ αρουραίοι).
Αν και το πρόγραμμα έρευνας και διάσωσης ξεκίνησε επισήμως τον Απρίλιο του 2021, όταν η Κιν προστέθηκε στην ομάδα, η APOPO προσπαθούσε να κάνει πράξη αυτή την ιδέα επί σειρά ετών. Κρίσιμη για να τα καταφέρει ήταν η ανάπτυξη της κατάλληλης τεχνολογίας που θα επέτρεπε στους διασώστες να επικοινωνούν με τα θύματα μέσω των αρουραίων – με τη λύση να δίνεται εντέλει από τον ηλεκτρολόγο-μηχανικό Σάντερ Φερντίζεν.
Επιτεύγματα και προβλήματα
Το πρότυπο σακίδιο που ανέπτυξε, στο πλαίσιο της πρακτικής του άσκησης στην APOPO το 2019, αποτελούνταν από ένα πλαστικό δοχείο κατασκευασμένο από εκτυπωτή 3D με μια κάμερα που εξέπεμπε ζωντανή εικόνα, ενώ αποθήκευε υλικό υψηλής ανάλυσης σε μια κάρτα SD. Το σακίδιο φοριέται από τους αρουραίους χάρη σε ένα γιλέκο από νεοπρένιο – το ίδιο υλικό που χρησιμοποιείται για τις στολές κατάδυσης.
Από τη στιγμή που διαπιστώθηκε ότι οι αρουραίοι μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα σακίδια, ο Φερντίζεν εστίασε στη βελτίωση του πομπού τοποθεσίας, αφού το GPS δεν μπορεί να διαπεράσει τα ερείπια ενός γκρεμισμένου κτιρίου. Άλλη μια παράμετρος που μένει να βελτιωθεί, είναι η μείωση του βάρους του σακιδίου, ώστε τα τρωκτικά να μπορούν να κινηθούν με άνεση.
Ταυτόχρονα, η Κιν δυσκολεύει διαρκώς τις πίστες της εκπαίδευσης που περνούν οι αρουραίοι, με σκοπό να προσομοιάζει όσο το δυνατόν στην πραγματικότητα ενός κατεστραμμένου κτιρίου. Όπως λέει, τα αποτελέσματα είναι προς το παρόν ενθαρρυντικά.
