«Τράπεζα είναι το μέρος που σου δανείζουν χρήματα, αν μπορείς ν’ αποδείξεις ότι δεν τα έχεις ανάγκη» έλεγε νομίζω ο Μαρκ Τουαίην.
Του Κώστα Α. Μπογδανίδη
Τραβηγμένο και χιουμοριστικό, αλλά με μεγάλη δόση αληθείας. Διότι εδώ που τα λέμε τι νόημα έχει να σου δανείσει η τράπεζα χρήματα όταν ξέρει ότι δεν πρόκειται ποτέ να τα πάρει πίσω; Αυτό γίνεται με τα θαλασσοδάνεια, αυτό γίνεται σε ανώμαλες περιόδους που το κράτος κυρίως επιβάλλει στις τράπεζες να… κάνουν σκόντο στη λογική του μέτρου και της εκτίμησης κινδύνου, προτάσσοντας τις ρουσφετολογικές εξυπηρετήσεις από τους δείκτες και τα πραγματικά νούμερα.
Για να θυμηθούμε την ιστορία: Πότε έδιναν χρήματα χωρίς να βλέπουν την πραγματική οικονομία οι τράπεζες; Σε χρόνια μη δημοκρατικά, στα χρόνια του λαϊκισμού και κομματοκρατίας. Τώρα τα πράγματα άλλαξαν στη χώρα που πέρασε δύσκολα. Εδώ που τα λέμε, πάντα η χώρα είχε τα ζόρια της. Από τότε που γεννήθηκε, ως κράτος, ήταν και είναι συνέχεια στην πίεση. Αλλά πριν 15 χρόνια μπήκε σε μια περιπέτεια άνευ προηγουμένου που έμοιαζε με πόλεμο. Κατρακύλησαν οι δείκτες της οικονομίας, έχασε το ένα τέταρτο του ΑΕΠ -όπως συμβαίνει στον πόλεμο δηλαδή!- μπήκαμε για ένα παρατεταμένο διάστημα σε επιτήρηση, κλάδοι και τομείς της οικονομίας εξαϋλώθηκαν, αλλά κυρίως άνθρωποι ήταν εκείνοι που έφτασαν σε σημείο εξαθλίωσης και απογοήτευσης.
Σε αυτή την κατάσταση, στην πρώτη γραμμή της χρεοκοπίας, βρέθηκαν και οι τράπεζες. Που μέχρι τότε ούτε είχαν προετοιμαστεί, ούτε είχαν μπει στη λογική του Προμηθέα, που οφείλει να προβλέπει τι θα γίνει αύριο και να δρα αναλόγως. Και φυσικά κατέρρευσαν κι εκείνες. Χρειάστηκαν δε τεράστιες θυσίες και μια και δυο και τρεις φορές να ανακεφαλαιοποιηθούν με… λεφτά του λαού, των ξένων συμμάχων και όλων αυτών που έσπευσαν με ειλικρίνεια, άλλοι με ιδιοτέλεια, να σώσουν το ιστορικό έθνος και τους ιθαγενείς.
Και το κράτος… σώθηκε. Μαζί και οι τράπεζες. Και από εκεί ο κόσμος μιλούσε για το μαύρο πρόβατο, το οποίο προκαλούσε με τη συμπεριφορά του (και τα… χρέη του) τους υπολοίπους. Οι τράπεζες έπρεπε να γίνουν ιδιωτικές και να έχουν σκοπό το κέρδος. Φυσικό και αναμενόμενο σε μια ελεύθερη και καπιταλιστική οικονομία. Και καλό για τις οικονομίες που λειτουργούν με κανόνες και… κόφτες.
Και το success story έφερε τις τράπεζες να κερδίζουν εκατομμύρια, δισεκατομμύρια. Ναι, πρέπει να είναι δυνατές. Να αιμοδοτούν την οικονομία. Αλλά όχι ασύδοτες. Και αυτή τη στιγμή λειτουργούν με λογική…καθεστώτος, λογική του να ξεζουμίζουν τον κόσμο χωρίς όρια. Προμήθειες, χρεώσεις και… κομπόδεμα λες και είναι γερο-λαδάδες! Ακόμη και στα επιτόκια καταθέσεων-χορηγήσεων είχαν τέτοιες διαφορές που γελούσαν και οι πέτρες. Ξεσηκώθηκε ο κόσμος, τα κοινωνικά δίκτυα για το πως κερδίζουν τόσα λεφτά οι τράπεζες ακόμη και από το ξύγκι της μύγας. Έφτασε στο σημείο η κυβέρνηση να απειλήσει με ρυθμίσεις για να κοπούν οι παράνομες ή υπερβολικές χρεώσεις. Ακόμη και για μια δουλειά στην ίδια τράπεζα πλήρωνες ένα χαράτσι, το οποίο μετά τις πιέσεις και τις «απειλές» είπαν ότι θα τις πάρουν πίσω. Τις πήραν; Ναι, προσωρινά. Διότι μετά σκέφτηκαν ότι δεν μπορεί να χάνεις 300 εκατομμύρια ευρώ ανά τρίμηνο που κερδίζεις τώρα επειδή οι ιθαγενείς φωνάζουν. Και σκέφτηκε ο γερο- λαδάς: Εμένα υποχρεώνουν να μην έχω προμήθειες. Αλλά εάν φτιάξω μια εταιρεία και δώσω τα ΑΤΜ θα πληρώνουν και την εταιρεία και εμένα έξτρα! Καταπληκτική ιδέα. Και δουλεύει και τους…δουλεύουμε! Ούτε στη… Σικελία τέτοια σκέψη. Και νόμιζαν ότι θα περάσει έτσι. Και πως εκεί στην Πειραιώς θεωρούσαν πως οι ιθαγενείς δεν θα αντιδράσουν. Και βγήκαν και… είπαν πως παρόλες τις απάτες αυτές θα μας κόψουν 10 λεπτά και πως είναι…φτηνότεροι στην αγορά!
Παράλογο; Όχι. Απλώς η αρπαχτή είναι κυρίαρχη σε αυτό τον τόπο. Ή για να το πω καλύτερα, είχε δίκιο ένας αμερικάνος χιουμορίστας που έλεγε: «Όταν κάποιος διατείνεται ότι δεν είναι θέμα χρημάτων αλλά θέμα αρχής, τότε είναι θέμα χρημάτων.»