Από μνήμης μπορώ να περιγράψω, μία προς μία, τις φωτογραφίες που είχε η συγχωρεμένη η γιαγιά μου στη τζαμαρία της πιατοθήκης της. Κάποιες από αυτές συνδέονταν και με δικές μου αναμνήσεις, κάποιες άλλες όχι. Όλες τους, όμως, δημιούργησαν από μόνες τους μια αυτόνομη, ανεξίτηλη και τρυφερή παιδική ανάμνηση.
Το ίδιο συμβαίνει με τις φωτογραφίες των παλιών οικογενειακών άλμπουμ. Μετρημένες, αλλά ξεχωριστές· η καθεμιά τους σε κάνει να ανακαλείς στιγμές, συναισθήματα, πρόσωπα και καταστάσεις κάθε φορά που ξεφυλλίζεις τις πολυκαιρισμένες σελίδες με τις τσαλακωμένες διαφάνειες.
Σήμερα, στη μνήμη του κινητού μου τηλεφώνου και στο σκληρό δίσκο του υπολογιστή μου πρέπει να βρίσκονται μερικές χιλιάδες φωτογραφίες. Άλλες από ταξίδια, άλλες από γάμους και αρραβώνες, από μια εκδρομή, από μια σχολική γιορτή, από διακοπές ή απλώς φωτογραφίες που τράβηξαν τα παιδιά μου παίζοντας.
Τις διατρέχω, συνήθως, κατά τη διάρκεια κάποιας αρχειοθέτησης ή καθώς προσπαθώ να απελευθερώσω χώρο στη μνήμη μιας συσκευής. Σπάνια, όμως, κατορθώνω να τους δώσω σημασία. Δεν ασκούν επάνω μου την επίδραση των παλιών, εκτυπωμένων φωτογραφιών· το μεγάλο τους πλήθος και η συχνότητα των καρέ που αποτυπώνουν, λειτουργούν αποθαρρυντικά προς την ενεργοποίηση οποιουδήποτε συναισθήματος.
Στις μέρες μας η φωτογραφία εκφυλίστηκε σε αναλώσιμο είδος. Με μεγάλη ευκολία τραβάμε εκατοντάδες φωτογραφικά στιγμιότυπα, για να τα διαγράψουμε μετέπειτα ή για να μείνουν ξεχασμένα σε κάποιον σκληρό δίσκο που κανείς δε θα ψηλαφίσει ποτέ με τη νοσταλγία και τη μελαγχολία με την οποία θα ξεφύλλιζε ένα οικογενειακό άλμπουμ.
Δυσκολευόμαστε πια οι άνθρωποι να δεθούμε με μια συγκεκριμένη φωτογραφία, όπως το συνηθίζαμε παλιότερα. Η υπερβολική και ποικιλότροπη έκθεσή μας στην εικόνα επέφερε εντέλει το αντίθετο αποτέλεσμα· μας έκανε νωχελικούς και αδιάφορους απέναντί της και αδρανοποίησε τις επιδράσεις της στον ψυχικό μας κόσμο.
Άλλωστε, σήμερα συνηθίζουμε να τραβάμε φωτογραφίες για να δημιουργήσουμε και όχι για να αποτυπώσουμε μια στιγμή ή μια ανάμνηση. Φωτογραφίες που προορίζονται αποκλειστικά για ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου καθημερινά προσπαθούμε να κατασκευάσουμε την εικόνα που επιθυμούμε να έχουν οι άλλοι για εμάς.
Σε κάθε περίπτωση, από τις δεκάδες χιλιάδες των φωτογραφιών που έχουν περάσει από τα μάτια μου, αυτές που μπορώ να αναπλάσω πιο πιστά στο νου και τον ψυχισμό μου είναι όσες βρίσκονται στην παλιά πιατοθήκη της γιαγιάς και στα καταχωνιασμένα οικογενειακά άλμπουμ.