Όσο μεγαλώνουμε, οι φιλίες μας μετρούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Για τους άνω των 50, όμως, ένας ισχυρός φιλικός κύκλος -ακόμα και μικρός- θεωρείται καίριας σημασίας, για την υγεία και τη συνολική ευημερία τους.
Σύμφωνα με μια νεότερη μελέτη, αν και το 75% των ηλικιωμένων δηλώνουν ότι έχουν αρκετούς φίλους, όσοι έχουν κακή ψυχική ή σωματική υγεία είναι λιγότερο πιθανό να διατηρούν αυτές τις σχέσεις. Αυτό δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο, όπου τα προβλήματα υγείας οδηγούν σε κοινωνική απομόνωση, επιδεινώνοντας την κατάστασή τους. Τα αποτελέσματα αναδεικνύουν μια πολύπλοκη σχέση μεταξύ της κατάστασης της υγείας και των κοινωνικών δεσμών, την οποία πολλοί μπορεί να μην αντιλαμβάνονται.
«Με την αυξανόμενη κατανόηση της σημασίας της κοινωνικής σύνδεσης για τους ηλικιωμένους, είναι σημαντικό να διερευνήσουμε τη σχέση μεταξύ φιλίας και υγείας και να εντοπίσουμε εκείνους που μπορεί να επωφεληθούν περισσότερο από τις προσπάθειες για την υποστήριξη περισσότερης αλληλεπίδρασης», εξηγεί η δημογράφος του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, Δρ. Sarah Patterson, επίκουρη καθηγήτρια στο Κέντρο Έρευνας Ερευνών του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.
Πώς η κακή υγεία επηρεάζει την κοινωνικοποίηση
Για τις ανάγκες της μελέτης, εξετάσθηκαν 3.486 ενήλικες ηλικίας 50 έως 94 ετών. Το 90% των ενηλίκων άνω των 50 ετών δήλωσε ότι έχει τουλάχιστον έναν στενό φίλο, με το 48% να διατηρεί μία έως τρεις στενές φιλίες και το 42% να απολαμβάνει τη συντροφιά τεσσάρων ή περισσότερων στενών φίλων. Ωστόσο, οι αριθμοί αυτοί μειώνονται δραματικά για όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας.
Ειδικότερα, μεταξύ των ατόμων που αναφέρουν μέτρια ή κακή ψυχική υγεία, το 20% δεν έχει καθόλου στενούς φίλους – διπλάσιο ποσοστό από το συνολικό. Ομοίως, το 18% των ατόμων με μέτρια ή κακή σωματική υγεία αναφέρει ότι δεν έχει στενούς φίλους, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι προκλήσεις της υγείας μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις κοινωνικές σχέσεις.
Το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων όσον αφορά τη διατήρηση των φιλικών σχέσεων ήταν επίσης αξιοσημείωτο: οι άνδρες ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν ότι δεν έχουν στενούς φίλους, σε σύγκριση με τις γυναίκες. Η ηλικία παίζει επίσης ρόλο, με τα άτομα ηλικίας 50 έως 64 ετών να είναι πιο πιθανό να αναφέρουν ότι δεν έχουν στενές φιλίες σε σύγκριση με τα αντίστοιχα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω – ένα κάπως αντιφατικό εύρημα που αμφισβητεί τις υποθέσεις ότι η κοινωνική απομόνωση αυξάνεται με την ηλικία.
Όσον αφορά τη διατήρηση της επαφής, η σύγχρονη τεχνολογία έχει συμβάλει στη διευκόλυνση των επικοινωνιών. Τον μήνα πριν από την έρευνα, το 78% των ηλικιωμένων ενηλίκων είχε προσωπική επαφή με στενούς φίλους, ενώ το 73% επικοινωνούσε μέσω τηλεφώνου και το 71% χρησιμοποιούσε γραπτά μηνύματα.
Ίσως, όμως, το πιο εντυπωσιακό είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι στενοί φίλοι στην υποστήριξη της υγείας και της ευημερίας. Από όσους είχαν τουλάχιστον έναν στενό φίλο, το 79% ανέφερε ότι μπορεί πάντα να βασίζεται σε αυτούς για συναισθηματική υποστήριξη, ενώ το 70% ένιωθε άνετα να συζητά μαζί τους θέματα υγείας. Αυτές οι σχέσεις δεν είναι απλώς τυπικές φιλίες – αποτελούν πολύτιμα δίκτυα υποστήριξης που μπορούν να επηρεάσουν θετικά την υγεία και τη ζωή μας.
Πιο συγκεκριμένα, το 50% των ενηλίκων μεγαλύτερης ηλικίας ανέφερε ότι οι φίλοι τους τους ενθάρρυναν να κάνουν υγιεινές επιλογές, όπως να ασκούνται περισσότερο ή να τρώνε καλύτερα. Επίσης, το 35% ανέφερε ότι οι φίλοι τους τους παρακίνησαν να ελέγξουν τα προβλήματα υγείας τους με έναν γιατρό, ενώ το 29% ενθαρρύνθηκε να σταματήσει ανθυγιεινές συνήθειες, όπως η κακή διατροφή ή η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Η έμπρακτη βοήθεια ήταν εξίσου σημαντική: το 32% είχε φίλους που τους βοήθησαν όταν αρρώστησαν ή τραυματίστηκαν, το 17% είχε φίλους που τους έδιναν τα φάρμακά τους και το 15% είχε φίλους που τους συνόδευαν σε ιατρικά ραντεβού.
Το παράδοξο
Η μελέτη δείχνει ότι όσο πιο πολύ χρειαζόμαστε φίλους, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να τους βρούμε και να τους κρατήσουμε. Το 65% των ατόμων με μέτρια ή κακή ψυχική υγεία ανέφερε ότι είναι πιο δύσκολο να κάνουν νέους φίλους τώρα από ό,τι όταν ήταν νεότεροι, ενώ το 61% βρίσκει πιο δύσκολο να διατηρήσει τις υπάρχουσες φιλίες. Αν και οι σχέσεις είναι δύσκολο να αναπτυχθούν, το 75% των ηλικιωμένων θέλουν να κάνουν νέους φίλους, ιδιαίτερα όσοι ζουν μόνοι ή νιώθουν μοναξιά. Επίσης, το 46% των ατόμων με τουλάχιστον έναν στενό φίλο έχει φίλους από άλλες γενιές, δείχνοντας ότι οι φιλίες μπορούν να ξεπερνούν τις ηλικιακές διαφορές.
Οι επιπτώσεις αυτών των ευρημάτων επεκτείνονται πέρα από τις ατομικές σχέσεις. «Οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης θα πρέπει να ρωτούν για το κοινωνικό δίκτυο των ηλικιωμένων ασθενών τους, ιδιαίτερα για εκείνους με σοβαρές παθήσεις», καταλήγει ο Δρ. Jeffrey Kullgren, διευθυντής της δημοσκόπησης και γιατρός πρωτοβάθμιας περίθαλψης στο VA Ann Arbor Healthcare System.
