Η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης γεννά από το πρώτο λεπτό την προσδοκία στα υποβοηθούμενα πρόσωπα ότι το τέλος αυτής της διαδρομής θα είναι ευτυχές, με την γέννηση του μωρού τους.
Παρ’ όλα αυτά, παγκόσμιες μελέτες έχουν τοποθετήσει το υψηλότερο ποσοστό επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης στο 45-50% για ηλικίες μικρότερες των 35 ετών. Το ποσοστό αυτό μειώνεται σε περίπου 20% για ηλικίες 40 ετών και άνω. Αυτό σημαίνει ότι ένα σημαντικό ποσοστό ζευγαριών αποτυγχάνει, ακόμα και αν έχει φαινομενικά πολύ καλές προϋποθέσεις για να πετύχει.
Η ηλικία της γυναίκας – Ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας αποτυχημένων προσπαθειών
Ένας από τους κυριότερους λόγους αποτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η ποιότητα των εμβρύων. Πρωταρχικός παράγοντας που καθορίζει την ποιότητα του εμβρύου είναι η ηλικία της γυναίκας, που, όσο αυξάνεται, τόσο μειώνεται η ποσότητα των ωαρίων που μπορεί να παράξει και, κυρίως, η ποιότητα των ωαρίων της, πράγμα που πρακτικά σημαίνει ότι τα περισσότερα ωάρια της δεν μπορούν να οδηγήσουν σε έμβρυα που δίνουν το λεγόμενο “παιδί στο σπίτι.” Η συντριπτική πλειοψηφία των εμβρύων που παράγονται από γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας είναι έμβρυα με χρωμοσωμικές ανωμαλίες, που δεν οδηγούν σε εγκυμοσύνη.
Υπάρχει τρόπος να ξέρω αν το έμβρυο είναι χρωμοσωμικά υγιές;
Ο προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος για ανευπλοειδίες (PGT-A), όπως ονομάζεται, είναι μια επεμβατική τεχνική που γίνεται πριν από τη μεταφορά του εμβρύου στη μήτρα. Προϋποθέτει ότι το έμβρυο έχει εξελιχθεί στο εργαστήριο μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης (έμβρυο 5ης ή 6ης ημέρας). Στο στάδιο αυτό, αφαιρούνται λίγα κύτταρα από το έμβρυο και αποστέλλονται για γενετική ανάλυση. Τα έμβρυα που στην ανάλυση είναι χρωμοσωμικά υγιή, έχουν αυξημένες πιθανότητες για εμφύτευση μετά την εμβρυομεταφορά. Για να γίνει η βιοψία του εμβρύου, χρειάζεται ειδική άδεια από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και πρέπει να κατατεθούν συγκεκριμένα δικαιολογητικά, όπως ορίζονται από τον νόμο.
Ο ρόλος του σπέρματος
Το σπέρμα του άντρα είναι τόσο σημαντικό, όσο και τα ωάρια της γυναίκας στη δημιουργία του εμβρύου και, κατ’ επέκταση, στην ποιότητά του. Όσο και αν η «γήρανση» του σπέρματος επέρχεται για τους άντρες σε μεγαλύτερη ηλικία σε σύγκριση με τις γυναίκες, ο ενδελεχής έλεγχος του σπέρματος επιβάλλεται πριν την προσπάθεια ακόμη και για τους νεαρότερης ηλικίας άνδρες. Ο δείκτης κατακερματισμού και το οξειδωτικό στρες είναι ενδεικτικά κάποιες από τις εξετάσεις που δεν θα πρέπει να παραλείπονται στον έλεγχο του σπέρματος.
Μήτρα: Eίναι πάντα το περιβάλλον υγιές για να υποδεχτεί το έμβρυο;
Η μήτρα είναι το όργανο που θα φιλοξενήσει το έμβρυο μετά την μεταφορά του. Αν το περιβάλλον της μήτρας δεν είναι φιλόξενο, το έμβρυο δεν μπορεί να εμφυτευτεί και να αναπτυχθεί.
Ανατομικές ανωμαλίες όπως διάφραγμα, δίκερως ή μονόκερως μήτρα, αλλά και ινομυώματα, συμφύσεις ή πολύποδες, μπορεί να δρουν ανασταλτικά στην εμφύτευση του εμβρύου. Η επεμβατική υστεροσκόπηση χρησιμοποιείται στη διάγνωση και τη θεραπεία των ανατομικών προβλημάτων της ενδομητρικής κοιλότητας, που αποτελεί το «σπίτι του εμβρύου» για τους επερχόμενους 9 μήνες.
Ανοσολογικοί παράγοντες, όπως τα NK-Cells, αλλά και φλεγμονές μέσα στην κοιλότητα της μήτρας είναι επίσης αιτίες που αναστέλλουν την εμφύτευση. Η έγκαιρη διάγνωσή τους, με λήψη ενδομητρικού ιστού και η αντιμετώπισή τους θα αποκαταστήσει την υποδεκτικότητα του ενδομητρίου και θα αυξήσει της πιθανότητες για εμφύτευση.
Τέλος, σημαντικός είναι ο αποκλεισμός κάποιας παθολογίας στις σάλπιγγες, όπως υδροσάλπιγγας ή πυοσάλπιγγας, που επηρεάζουν την εμφύτευση.
Σε κάθε περίπτωση αποτυχημένων εξωσωματικών, το κάθε ζευγάρι πρέπει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό και εξατομικευμένη συμβουλευτική. Η φαρέτρα της επιστήμης διαθέτει πολλά όπλα στις μέρες μας, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι πρέπει να ωθείται το ζευγάρι σε πολυέξοδες και ανούσιες εξετάσεις, είτε σε αμφιλεγόμενες θεραπείες. Η υπομονή και η επιμονή είναι το βασικότερο όπλο που πρέπει να διαθέτουν τα ζευγάρια που βιώνουν αποτυχημένες εξωσωματικές, ώστε να μην εγκαταλείπουν την προσπάθεια.
