Να το πεις απαραίτητο έργο πνοής ή τεράστια οικολογική καταστροφή; Η εκτροπή και σύνδεση των μεγάλων ποταμών στην Ινδία προκαλεί σοκ, δέος, αλλά και πανικό…
Είναι ο 5ος Άθλος του Ηρακλή: ο ημίθεος καθάρισε την κοπριά από τους στάβλους του Αυγεία στρέφοντας τα νερά των ποταμών Πηνειού και Αλφειού προς τους στάβλους! Αυτά, μόνο στην Μυθολογία, θα σκεφτεί κάποιος. Και στην Ινδία, απαντάμε. Και στην Ινδία!
Λοιπόν, διαβάστε και εντυπωσιαστείτε.
Από καιρό έχει εγκριθεί το κολοσσιαίο και φιλόδοξο σχέδιο της Ινδίας για την κατασκευή ενός καναλιού μήκους 230 χιλιομέτρων μεταξύ των ποταμών Κεν και Μπέτουα. Είναι το πρώτο από τα πολλά έργα που πρέπει να εκτελεστούν στο πλαίσιο του Εθνικού Έργου Σύνδεσης Ποταμών!
Τι είναι αυτό; Το μεγαλεπήβολο έργο, που παραπέμπει στον μύθο των Άθλων του Ηρακλή, στοχεύει στο να συνδέσει 37 ποταμούς από τα Ιμαλάια έως την Αραβική Θάλασσα και τον Κόλπο της Βεγγάλης, μέσω περίπου 3.000 ταμιευτήρων και 15.000 χιλιομέτρων φραγμάτων και καναλιών! Εκτιμάται ότι περίπου 3 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού θα διοχετεύονται σε ολόκληρη τη χώρα κάθε χρόνο. Ο στόχος είναι, ο όγκος νερού, να βοηθήσει στην άρδευση δεκάδων εκατομμυρίων εκταρίων γεωργικής γης και να ενισχύσει την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας της Ινδίας.
Η κυβέρνηση της Ινδίας έχει εκπονήσει και σχεδιάζει την άμεση υλοποίηση του εντυπωσιακού έργου, ως λύση για το πρόβλημα της ξηρασίας που μαστίζει τη χώρα. Κι αν μετατρέψουμε τον όγκο του εγχειρήματος σε χρήμα, μας βγαίνει ο αριθμός: 168 δισεκατομμύρια δολάρια. Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν της Ινδίας ανέρχεται μόλις στα 10 δισ. δολάρια.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η Ινδία αντιπροσωπεύει το 18% του παγκόσμιου πληθυσμού (1 δισ. 400 εκατ. κάτοικοι!) και διαθέτει περίπου το 4% των παγκόσμιων υδάτινων πόρων.
Όλες οι βροχές σε τέσσερις μήνες!
Η μέση ετήσια βροχόπτωση στην Ινδία είναι περίπου 292,1 εκατοστά, αλλά το μεγαλύτερο μέρος των βροχοπτώσεων της χώρας πέφτει σε μια περίοδο 4 μηνών: Ιούνιο έως Σεπτέμβριο. Επίσης, η βροχή στο αχανές έδαφος της Ινδίας δεν μοιράζεται ομοιόμορφα· τα ανατολικά και τα βόρεια έχουν τις περισσότερες βροχοπτώσεις, ενώ τα δυτικά και τα νότια πολύ λιγότερες. Με λίγα λόγια, όταν ένας τόπος πλημμυρίζει την ίδια ώρα κάπου αλλού λένε το νερό νεράκι…
Ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι έχει ως μεγάλο του όραμα την εκτροπή των ποταμών· πριν από τρία χρόνια, είχε υποσχεθεί ότι θα διπλασιάσει τα εισοδήματα των αγροτών και ακόμα περιμένουν… Στις εκλογές του Απριλίου που μας πέρασε, ο Μόντι (θεωρούσε ότι) δεν χρειαζόταν να δείξει έργο· αρκούσε ακόμα μια υπόσχεση… Έτσι πίστευε. Και ο Μόντι έχασε την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Και αντί για εκτροπή των ποταμών, εξετράπη ο Πρωθυπουργός, που- για την ώρα- σχοινοβατεί πάνω από το φουσκωμένο ποτάμι της λαϊκής αμφισβήτησης. Και τα ποτάμια; Τα ποτάμια δεν γυρίζουν πίσω… Οι επιστήμονες, όμως, γυρίζουν και μιλούν για απόλυτη καταστροφή, αν υλοποιηθεί το μεγαλεπήβολο έργο. Τι λένε;
Δίκοπο μαχαίρι η παρέμβαση στη φύση
Η παρέμβαση στη φύση είναι δίκοπο μαχαίρι. Αν το Φράγμα του Ασουάν μετέτρεψε τον κακό Νείλο σε σωτήρα, η συνεχής εκτροπή των ποταμών που τροφοδοτούν τη λίμνη Βαϊκάλη την έχουν μετατρέψει σε έναν απέραντο μολυσμένο βάλτο δημιουργώντας έτσι μια από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές στον κόσμο.
Και οι αμφιβολίες επιπλέουν στα ποτάμια της Ινδίας, όπως και η ιδέα της εκτροπής και σύνδεσής τους. Ο (Βρετανός στρατηγός και μηχανικός άρδευσης) σερ Άρθουρ Κότον ήταν ο πρώτος που το σκέφτηκε και το πρότεινε τον 19ο αιώνα. Η πρόταση κρύφτηκε στα συρτάρια της αδιαφορίας μέχρι που στα τέλη της δεκαετίας του 1960 βγήκε ξανά στο φως. Η Ιντίρα Γκάντι ξανάβαλε την πρόταση στα ίδια συρτάρια και μόλις το 2002, την Ημέρα της Ανεξαρτησίας της Ινδίας, η πρόταση στόλισε τα λόγια των πολιτικών.
Προσευχές για βροχή…
Το οξύ πρόβλημα της υδροδότησης της Ινδίας είναι ευρέως γνωστό. Οι αγρότες του 60% των καλλιεργούμενων περιοχών εξακολουθούν να προσεύχονται για βροχή και να κάνουν μαγικά για να τιθασεύσουν τις ιδιοτροπίες των μουσώνων. Και η φτώχεια κι η εξαθλίωση απλώνεται σαν την ξηρασία.
Και τώρα έρχεται μια… σταγόνα αισιοδοξίας. Το σχέδιο είναι τεράστιο: προβλέπεται να συνδεθεί ο Βραχμαπούτρας και ο Γάγγης με τους Μαχανάντι, Γκοντάβαρι και Κρίσνα, οι οποίοι με τη σειρά τους θα συνδεθούν με τους Πενάρ και Κάβερι. Στην άλλη πλευρά της χώρας, θα συνδεθεί ο Γάγγης και ο Γιαμούνα, με τον Ναρμάντα. Υπάρχουν επίσης σχέδια για άλλες μικρότερες συνδέσεις. Το έργο, όταν ολοκληρωθεί, θα μετρά 30 συνδέσεις, με 36 φράγματα και 10.800 χιλιόμετρα καναλιών που θα εκτρέπουν 174.000 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού!
Στις 16 Σεπτεμβρίου του 2015, ολοκληρώθηκε η πρώτη σύνδεση των ποταμών Κρίσνα και Γκοντάβαρι. Και η περιπέτεια συνεχίζεται. Μια νέα μελέτη-έρευνα διαπίστωσε ότι οι γειτονικές λεκάνες απορροής των ποταμών δεν λειτουργούν μεμονωμένα και η μετακίνηση όγκου νερού από τη μια στην άλλη μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα. Η μελέτη βασίζεται στο γεγονός ότι προς το τέλος των καλοκαιρινών μουσώνων, όταν το έδαφος είναι κορεσμένο, η φύση ενδέχεται να προκαλέσει αλλαγές στις βροχοπτώσεις άλλων περιοχών… «Η διατάραξη του κύκλου του επίγειου νερού μπορεί να επηρεάσει τις ατμοσφαιρικές διεργασίες», λένε οι ειδικοί.
Ένας… ωκεανός προβλήματα
Σύμφωνα με μελέτη του 2018 , εάν υλοποιηθούν πλήρως και τα 30 προτεινόμενα έργα διασύνδεσης ποταμών στη χώρα, η μέση ετήσια απόρριψη από τις πληγείσες λεκάνες θα μειωθεί κατά 73%. Ενώ η μελέτη επικεντρώθηκε στις επιπτώσεις σε υγροτόπους και εκβολές ποταμών, οι οποίοι θα στερούνταν βασικές πηγές νερού, θα προκληθούν επίσης σημαντικές επιπτώσεις στον ωκεανό.
Μια σημαντική ροή γλυκού νερού (από τα ποτάμια) στη θάλασσα θα διαταράξει το ανώτερο στρώμα νερού στον Κόλπο της Βεγγάλης, το οποίο αποτελείται από νερό χαμηλής αλατότητας και χαμηλής πυκνότητας που βοηθά στη διατήρηση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας υψηλότερη από 28 βαθμούς Κελσίου. Επίσης περισσότεροι από 160 εκατομμύρια άνθρωποι θα επηρεαστούν βαθιά από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Μπρος ξηρασία λοιπόν και πίσω πλημμύρες… Κι ένας λαός 1,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων περιμένει να βρέξει ιδέες…