Επιστολική ψήφος: Όπλο κατά της αποχής – Πώς θα εφαρμοστεί από τις ευρωεκλογές

Την πρωτοβουλία για μια ακόμα μεταρρυθμιστική τομή αναλαμβάνει η κυβέρνηση εισάγοντας για όλους τους εκλογείς την δυνατότητα συμμετοχής στις επικείμενες ευρωεκλογές με επιστολική ψήφο. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσιάζοντας την νέα ρύθμιση στο υπουργικό συμβούλιο μίλησε για «ιστορική τομή» και «γενναία μεταρρύθμιση» που διευκολύνει τους εκλογείς στην άσκηση του κορυφαίου δημοκρατικού τους δικαιώματος και παράλληλα δημιουργεί τις τεχνικές προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση της αποχής. Το προσχέδιο νόμου που παρουσιάστηκε το απόγευμα της Πέμπτης από την Υπουργό Εσωτερικών Νίκη Κεραμέως και τον αναπληρωτή Θεόδωρο Λιβάνιο θα τεθεί τις επόμενες ημέρες σε διαβούλευση από διακομματική επιτροπή. Στην συνέχεια θα μπει σε ανοικτή διαβούλευση με τους πολίτες ώστε τις πρώτες εβδομάδες του νέου έτους να κατατεθεί στη Βουλή. Να σημειωθεί ότι η επιστολική ψήφος αποτελούσε ομόφωνο αίτημα όλων των ομογενειακών σωματείων και των Ελληνικών κοινοτήτων ανα τον κόσμο.

Οι θέσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης

Ηδη, από τις πρώτες αντιδράσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης αλλά και από παλαιότερες τοποθετήσεις των προέδρων τους, διαφαίνεται πως οι περισσότεροι θα προσέλθουν στον διάλογο με θετική διάθεση.

Ο Στέφανος Κασσελάκης ανέφερε σχετικά κατά την τοποθέτησή του στην συνεδρίαση της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ «Έστω και με καθυστέρηση, ακούσαμε την ανακοίνωση του πρωθυπουργού στο υπουργικό για την καθιέρωση της επιστολής ψήφου στις ευρωεκλογές» υποστηρίζοντας πως η αξιωματική αντιπολίτευση είχε προτείνει την νομοθέτηση της επιστολικής ψήφου κατά το πρόσφατο παρελθόν. Ο ίδιος βέβαια σημείωσε ότι αναμένει το τελικό κείμενο της κυβέρνησης προκειμένου να διαπιστωθεί εάν διασφαλίζεται η μυστικότητα της ψήφου και προστατεύεται το αδιάβλητο της εκλογικής νομοθεσίας. Πάντως, ο κ. Κασσελάκης θεωρεί ότι η παρουσία του στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θα προσελκύσει μεγαλύτερες εκλογικές δυνάμεις από την ομογένεια και γι αυτό αναμένεται να επιδιώξει την μαζικότερη συμμετοχή των απόδημων στις επόμενες αναμετρήσεις.

«Ναι καταρχάς, αλλά με θεσμικές εγγυήσεις ώστε να διευκολυνθούν οι πολίτες» ανέφερε από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης με συνέντευξή του στο Mega. Επίσης, η Χαριλάου Τρικούπη σε ανακοίνωσή της αναφέρει μεταξύ άλλων: «το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής αναμένει να δει θεσμικά και επίσημα και όχι δια ανακοινώσεων τις διαδικαστικές εγγυήσεις που συνοδεύουν την πρόταση υιοθέτησης της επιστολικής ψήφου αλλά και τις κατηγορίες ψηφοφόρων τις οποίες θα αφορά. Από την πλευρά μας, έχουμε αποδείξει έμπρακτα διάθεση συναίνεσης με τη θετική μας ψήφο στο νομοσχέδιο για τη διευκόλυνση του εκλογικού δικαιώματος των Ελλήνων του εξωτερικού. Για εμάς η συμμετοχή στη δημοκρατία δεν είναι ζήτημα ανακοινώσεων, μικροπολιτικής ή πυροτεχνημάτων αλλά ένα από τα πλέον κρίσιμα θεσμικά ζητήματα λειτουργίας της πολιτείας και ως τέτοιο θα πρέπει να προσεγγιστεί».

Αρνητική θέση παίρνει το ΚΚΕ χαρακτηρίζοντας την επιστολική ψήφο «απαράδεκτη και επικίνδυνη». «Η κυβέρνηση της ΝΔ θέτει σε κίνδυνο τη μυστικότητα και το αδιάβλητο της εκλογικής διαδικασίας, αφού οτιδήποτε άλλο εκτός από την αυτοπρόσωπη παρουσία σε εκλογικά τμήματα ανοίγει τον δρόμο για την άσκηση ακόμα πιο άμεσων πιέσεων και εκβιασμών στους ψηφοφόρους» σημειώνει μεταξύ άλλων ο Περισσός.

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης Κυριάκος Βελόπουλος δήλωσε ότι η επιστολική ψήφος είναι «δημοκρατική επιλογή» πρόσθεσε όμως ότι αν δεν υπάρξει εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων ο ίδιος θα καταγγείλει την διαδικασία. Να σημειωθεί ωστόσο πως το υπο διαβούλευση σχέδιο νόμου προβλέπει την ανανέωση των εκλογικών καταλόγων ώστε να διαγραφούν εκλογείς που έχουν φύγει από την ζωή.

Ο πρόεδρος της Νίκης Δημήτρης Νατσιός είχε προτείνει κατά την συζήτηση της άρσης των εμποδίων στην ψήφο των απόδημων « να εξετασθεί η επιστολική ψήφος για ομογενείς με κωλύματα υγείας και κινητικές δυσκολίες».

Πέραν αυτών η επικεφαλής της Πλεύσης Ελευθερίας Ζωή Κωνσταντοπούλου είχε θέσει προεκλογικά την ανάγκη διευκόλυνσης της άσκησης του εκλογικού δικαιώματος κυρίως νέων ψηφοφόρων που αδυνατούν να ψηφίσουν λόγω εποχιακής εργασίας στον τουρισμό ή ακαδημαϊκών υποχρεώσεων.

Τι προβλέπει το σχέδιο νόμου

Το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών «Εκλογή Ευρωβουλευτών, Διευκόλυνση Ψήφου Εκλογέων, Εκκαθάριση Εκλογικών Καταλόγων και Λοιπές Διατάξεις» κινείται σε τέσσερις άξονες:

– εκλογή ευρωβουλευτών
– διευκόλυνση ψήφου εκλογέων
– εκκαθάριση εκλογικών καταλόγων
– και διευκόλυνση πρόσβασης ΑμεΑ στον προεκλογικό διάλογο.

Συγκεκριμένα για την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου, ο εκλογέας εντός επικράτειας δύναται να επιλέξει αν θα ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα με επιστολική ψήφο αντί για προσέλευση στο εκλογικό του τμήμα. Οι εκλογείς που βρίσκονται εκτός επικρατείας θα ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα αποκλειστικά με επιστολική ψήφο. Ο εκλογέας παραλαμβάνει το εκλογικό υλικό, ψηφίζει και αποστέλλει τον φάκελό του στην Ειδική Επιτροπή Συλλογής Επιστολικής Ψήφου στα αρμόδια Πρωτοδικεία. Οι επιστολικές ψήφοι καταμετρώνται ταυτόχρονα με τις ψήφους στην υπόλοιπη χώρα. Η επιστολική ψήφος προβλέπεται για την ώρα στην εν λόγω πρωτοβουλία μόνο για τις ευρωεκλογές και τα εθνικά δημοψηφίσματα.

Η διαδικασία έχει ως εξής:

• · Δημιουργείται ηλεκτρονική πύλη στο gov.gr για την εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους επιστολικής ψήφου.
• · Ο εκλογέας κάνοντας χρήση των κωδικών του καταχωρεί την αίτησή του και συμπληρώνει τη διεύθυνση στην οποία θέλει να του αποσταλεί το εκλογικό υλικό. Το κινητό του τηλέφωνο που δηλώνει καθώς και το email του, πιστοποιούνται με συνθηματικό μιας χρήσης (OTP).
• · H αίτηση γίνεται αμέσως οριστική, μόλις αυτή υποβληθεί.
• · Η προθεσμία για την υποβολή των αιτήσεων λήγει 40 ημέρες πριν τη διενέργεια των εκλογών (σ.σ. τέλος Απριλίου 2024). Μέχρι εκείνη την ημερομηνία ο εκλογέας μπορεί να τροποποιήσει τη διεύθυνση παραλαβής ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο, καθώς και να ακυρώσει την αίτησή του.

Ο φάκελος θα περιέχει τον φάκελο επιστροφής επιστολικής ψήφου, το φάκελο ψηφοφορίας, το ψηφοδέλτιο, έντυπο οδηγιών και κατάλογο υποψηφίων, καθώς και το έντυπο – υπεύθυνη δήλωση.

Εκκαθάριση εκλογικών καταλόγων

Σύμφωνα με την ενημέρωση της Νίκης Κεραμέως και του Θοδωρή Λιβάνιου, σήμερα στους εκλογικούς καταλόγους ο αριθμός των εγγεγραμμένων ηλικίας 75 ετών και άνω είναι περίπου 1.750.000, ενώ βάσει της απογραφής οι Έλληνες πολίτες της ίδιας ηλικίας είναι 1.194.075.

Η διαφορά αυτή εν μέρει προκύπτει λόγω ατόμων που δεν βρίσκονται στη ζωή και έχουν αποβιώσει στο εξωτερικό, δίχως να έχει ενημερωθεί το δημοτολόγιο. Αυτή η στρέβλωση αυξάνει το ποσοστό αποχής, καθώς έχει παρατηρηθεί μεγαλύτερη αποχή σε περιοχές που είχαν μεγάλη μεταναστευτική ροή κατά τη δεκαετία του ‘60 και του ’70.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της ηγεσίας του υπουργείου Εσωτερικών θα αξιοποιηθεί κεντρικό Μητρώο της Δημόσιας Διοίκησης(golden record) μέσω υπηρεσιών του Κέντρου Διαλειτουργικότητας. Συγκεκριμένα, όσοι:

1. Έχουν γεννηθεί πριν την 1.1.1944 και
2. Δεν έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση κατά το τρέχον φορολογικό έτος ή δεν έχουν δηλωθεί ως συνδεδεμένα πρόσωπα.

Την 30.6.2024 τίθενται σε μια ειδική κατηγορία «προς διαγράφη» από τους εκλογικούς καταλόγους. Οι εκλογείς αυτοί μπορούν είτε με δήλωση τους στο δήμο, σε ΚΕΠ, σε προξενείο είτε μέσω των υπηρεσιών “mykeplive” ή “myconsoul live” να ζητήσουν έως την 31.10.2024 την άρση της διαγραφής. Αν παρόλα αυτά, εμφανιστεί να ψηφίσει εκλογέας, μπορεί να το κάνει, σύμφωνα με τις διατάξεις για τους παραληφθένετες εκλογείς που ήδη εφαρμόζονται. (δηλ. με βεβαίωση του οικείου δήμου).