Κάθε χρόνο, η 15η Φεβρουαρίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Παιδικού Καρκίνου, προς τιμήν όλων των παιδιών και των οικογενειών τους που βιώνουν τις επιπτώσεις της νόσου, με σκοπό των ευαισθητοποίησης της παγκόσμιας κοινότητας απέναντι στον πόνο και τις δυσκολίες.
Με κάποια μορφή καρκίνου ετησίως υπολογίζεται ότι διαγιγνώσκονται 400.000 παιδιά και έφηβοι ηλικίας 0-19 ετών, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Τα παιδιά που διαγιγνώσκονται με καρκίνο σε χώρες υψηλού εισοδήματος, όπου είναι γενικά προσβάσιμες ολοκληρωμένες υπηρεσίες φροντίδας υγείας, θεραπεύονται σε ποσοστό άνω του 80%. Στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, αυτό το ποσοστό ανέρχεται σε κάτω του 30%.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ευρωπαϊκού παραρτήματος Childhood Cancer International (CCI), κάθε χρόνο στην Ευρώπη νοσούν 5.000 παιδιά έως 15 ετών. Από τον καρκίνο της παιδικής ηλικίας έχουν επιβιώσει πάνω από 500.000 άτομα. Στη χώρα μας, το 2020, ο ετήσιος αριθμός νέων περιστατικών σε παιδιά ηλικίας κάτω των 15 ετών ήταν 16 ανά 100.000 άτομα – τιμή ελαφρώς υψηλότερη του ευρωπαϊκού μέσου όρου (15 παιδιά ανά 100.000 άτομα).
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Παρατηρητηρίου Καρκίνου (Global Cancer Observatory) του ΠΟΥ και του Διεθνούς Οργανισμού Ερευνών για τον Καρκίνο, συχνότερους τύπους παιδικών καρκίνων στην Ελλάδα αποτέλεσαν, για την ίδια χρονιά, οι λευχαιμίες (6,3/100.000), οι καρκίνοι εγκεφάλου-κεντρικού νευρικού συστήματος (3,2/100.000), τα μη-Hodgkin λεμφώματα (1,3/100.000), οι νεφρικοί όγκοι (0,8/100.000), και το λέμφωμα Hodgkin (0,7/100.000).
Τι προκαλεί τον παιδικό καρκίνο;
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι παιδικοί καρκίνοι, σε αντίθεση με αυτούς των ενηλίκων, δεν μπορούν να αποδοθούν σε συγκεκριμένα αίτια. Για τον εντοπισμό των αιτιολογικών παραγόντων του παιδικού καρκίνου πραγματοποιείται πληθώρα μελετών, ωστόσο, για ελάχιστους τύπους παιδικού καρκίνου ήταν δυνατός ο εντοπισμός των αιτιολογικών παραγόντων. Εξ’ αυτών, σε ελάχιστες περιπτώσεις η εκδήλωση συσχετίστηκε ή αποδόθηκε ευθέως με συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες ή συνήθειες του τρόπου ζωής.
Όσον αφορά δε στην κληρονομικότητα, με βάση τα τρέχοντα επιδημιολογικά δεδομένα μόνο το 10% περίπου όλων των παιδιών με καρκίνο φαίνεται να είχε προδιάθεση λόγω γενετικών παραγόντων. Ορισμένες χρόνιες λοιμώξεις, όπως οι λοιμώξεις από τους ιούς HIV ή Epstein-Barr και η ελονοσία αποτελούν παράγοντες κινδύνου για παιδικό καρκίνο, ιδιαίτερα στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.
Ενώ είναι δύσκολο να προληφθεί ο παιδικός καρκίνος, η έγκαιρη διάγνωση, θεραπεία, φροντίδα και υποστήριξη των παιδιών με καρκίνο έχει οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του ποσοστού επιβίωσης των παιδιών αυτών, ειδικότερα σε χώρες υψηλού εισοδήματος.
Όπως συμβαίνει με τις νεοπλασίες στους ενήλικες, έτσι και ο καρκίνος της παιδικής ηλικίας αφορά και στα δύο φύλα και μπορεί να εντοπιστεί σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος.
Γονείς/κηδεμόνες και επαγγελματίες υγείας μπορούν να ανιχνεύσουν ύποπτα συμπτώματα όπως:
- πυρετός χωρίς εστία λοίμωξης που επιμένει ή που ανταποκρίνεται στα αντιπυρετικά και επανεμφανίζεται
- σοβαροί και επίμονοι πονοκέφαλοι
- έμετοι (ιδιαίτερα πρωινοί)
- αλλαγή συμπεριφοράς
- σπασμοί
- αιφνίδιος στραβισμός
- διόγκωση ή πτώση βλεφάρων
- μελανιές
- πόνος στα οστά
- δυσκολία στο βάδισμα
- ανορεξία
- απώλεια βάρους
- κακοδιαθεσία
ώστε να ακολουθήσει η κατάλληλη διάγνωση και θεραπεία. Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες συμπεριλαμβανομένης της χειρουργικής επέμβασης, της χημειοθεραπείας, της ακτινοθεραπείας και συνδυασμού αυτών καθώς και μέθοδοι διαχείρισης που έχουν αυξήσει σημαντικά το ποσοστό επιβίωσης.
Όταν εντοπιστεί και διαγνωστεί έγκαιρα, ο καρκίνος είναι πιο πιθανό να ανταποκριθεί στη θεραπεία που μπορεί να είναι λιγότερο εντατική και να οδηγήσει σε μεγαλύτερη πιθανότητα επιβίωσης με λιγότερη ταλαιπωρία και μικρότερο οικονομικό κόστος.
Σκοπός της θεραπείας του παιδικού καρκίνου δεν είναι μόνο η ίαση, αλλά και η διατήρηση της ποιότητας ζωής και της ψυχολογικής και κοινωνικής ευεξίας των νεαρών ασθενών που διαταράσσεται από την ίδια τη νόσο αλλά και από την απώλεια του φυσιολογικού ρυθμού ζωής εξαιτίας της ή εξαιτίας των παρενεργειών από τη μακρόχρονη θεραπεία.
Παγκόσμια Πρωτοβουλία για τον Παιδικό Καρκίνο
Ο ΠΟΥ, με την υποστήριξη του Ερευνητικού Νοσοκομείου Παίδων St. Jude Children’s Research Hospital, εγκαινίασε το 2018 την Παγκόσμια Πρωτοβουλία για τον Παιδικό Καρκίνο, με σκοπό την παροχή κατευθυντήριων οδηγιών και τεχνικής βοήθειας στις εθνικές κυβερνήσεις για τη δημιουργία και τη διατήρηση υψηλής ποιότητας προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης του παιδικού καρκίνου.
Η ίδια Πρωτοβουλία τον Δεκέμβριο του 2021, εγκαινίασε την πρώτη του είδους της, Παγκόσμια Πλατφόρμα για την Πρόσβαση σε Αντικαρκινικά Φάρμακα για παιδιά και εφήβους, προκειμένου να εξασφαλιστεί η αδιάλειπτη παροχή ποιοτικών και σύμφωνων με τα βέλτιστα πρότυπα φροντίδας υγείας φαρμάκων ανά τον κόσμο.
Το όλο εγχείρημα έχει ως στόχο το ποσοστό της επιβίωσης για όλα τα παιδιά με καρκίνο στον κόσμο να φτάσει τουλάχιστον στο 60% έως το 2030. Ο καρκίνος της παιδικής ηλικίας μπορεί να είναι ιάσιμος. Με έγκαιρη διάγνωση, εξειδικευμένη θεραπεία, φροντίδα και υποστήριξη παιδιά και έφηβοι μπορούν να νικήσουν τον καρκίνο.
