Αντιμέτωπη με δυνητική έλλειψη σχεδόν 30 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2023, με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας πάντως να εκτιμά ότι το κενό αυτό μπορεί να καλυφθεί μέσω ισχυρότερων προσπαθειών για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την εγκατάσταση αντλιών θερμότητας, την προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και την αύξηση των προμηθειών φυσικού αερίου.
Η πρόκληση
Συγκεκριμένα, η έκθεση «How to Avoid Gas Shortages in the European Union in 2023» καθορίζει μια σειρά πρακτικών δράσεων που μπορεί να αναλάβει η Ευρώπη για να αξιοποιήσει την εντυπωσιακή πρόοδο που έχει ήδη σημειωθεί το 2022 στη μείωση της εξάρτησης από τις ρωσικές προμήθειες φυσικού αερίου και στην πλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου ενόψει του φετινού χειμώνα. Η έκθεση προειδοποιεί ότι το 2023 μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί ακόμη πιο σκληρή δοκιμασία για την Ευρώπη, διότι οι ρωσικές προμήθειες μπορεί να μειωθούν περαιτέρω, οι παγκόσμιες προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) θα είναι περιορισμένες -ιδίως εάν η κινεζική ζήτηση για LNG ανακάμψει- και οι ασυνήθιστα ήπιες θερμοκρασίες που παρατηρήθηκαν στην αρχή του ευρωπαϊκού χειμώνα δεν είναι βέβαιο ότι θα διαρκέσουν.
Ως αποτέλεσμα των μέτρων που έλαβαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022 ως απάντηση στην ενεργειακή κρίση, καθώς και της κατακόρυφης πτώσης της ζήτησης που προκάλεσε η εκτόξευση των τιμών, η ποσότητα φυσικού αερίου στους αποθηκευτικούς χώρους της ΕΕ ήταν πολύ υψηλότερη από τον μέσο όρο της πενταετίας στις αρχές Δεκεμβρίου, παρέχοντας ένα σημαντικό απόθεμα ασφαλείας ενόψει του χειμώνα. Οι κινήσεις των καταναλωτών, οι αυξημένες προμήθειες μη ρωσικού φυσικού αερίου και ο ήπιος καιρός συνέβαλαν επίσης στην αντιστάθμιση της μείωσης των ρωσικών παραδόσεων το 2022.
Τα μέτρα
Τα μέτρα που έχουν ήδη ληφθεί από τις κυβερνήσεις της ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τις αντλίες θερμότητας αναμένεται να συμβάλουν στη μείωση του μεγέθους του δυνητικού χάσματος προσφοράς-ζήτησης φυσικού αερίου το 2023. Η ανάκαμψη της παραγωγής πυρηνικής και υδροηλεκτρικής ενέργειας από τα χαμηλά επίπεδα της δεκαετίας το 2022 θα πρέπει επίσης να συμβάλει στη μείωση του χάσματος. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με την έκθεση, το δυνητικό κενό ζήτησης-προσφοράς φυσικού αερίου της ΕΕ θα μπορούσε να φθάσει τα 27 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2023 σε ένα σενάριο στο οποίο οι παραδόσεις φυσικού αερίου από τη Ρωσία θα μηδενιστούν και οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου της Κίνας θα ανακάμψουν στα επίπεδα του 2021.
Το κενό αυτό μπορεί να καλυφθεί μέσω πρόσθετων δράσεων για την ενεργειακή απόδοση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις αντλίες θερμότητας, την εξοικονόμηση ενέργειας και τις προμήθειες φυσικού αερίου, σύμφωνα με την ανάλυση της έκθεσης.
Τα κίνητρα
Προκειμένου να δοθούν κίνητρα για ταχύτερη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, η έκθεση συνιστά την επέκταση των υφιστάμενων προγραμμάτων και την αύξηση των μέτρων στήριξης για την ανακαίνιση κατοικιών και την υιοθέτηση αποδοτικών συσκευών και φωτισμού. Συνιστά επίσης τη χρήση περισσότερων έξυπνων τεχνολογιών και την ενθάρρυνση της μετατροπής του φυσικού αερίου σε ηλεκτρική ενέργεια στη βιομηχανία.
Για την επιτάχυνση της αδειοδότησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η έκθεση προτείνει την προσθήκη διοικητικών πόρων και την απλούστευση των διαδικασιών. Προτείνει επίσης μεγαλύτερη οικονομική στήριξη για τις αντλίες θερμότητας και αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία που τιμωρεί τη στροφή από το αέριο στον ηλεκτρισμό. Ζητά επίσης περισσότερες και καλύτερες εκστρατείες για να μειώσουν οι πολίτες την ενέργεια που καταναλώνουν, και περιγράφει λεπτομερώς διάφορα προγράμματα από ένα ευρύ φάσμα χωρών που μπορούν να χρησιμεύσουν ως βέλτιστες πρακτικές.
Από την πλευρά της προσφοράς, η έκθεση αναφέρει ότι ενώ οι επιλογές της Ευρώπης για την εισαγωγή περισσότερου φυσικού αερίου είναι περιορισμένες, υπάρχουν μερικές χώρες με πλεονάζουσα εξαγωγική ικανότητα που θα μπορούσαν να αυξήσουν τις εξαγωγές. Η έκθεση περιγράφει επίσης λεπτομερώς τις ευκαιρίες για την κλιμάκωση της παραγωγής βιοαερίων χαμηλών εκπομπών.
Μαζί, τα μέτρα αυτά προσφέρουν μια οδό για αποφυγή εξαιρετικά υψηλών τιμών, κλεισίματος εργοστασίων, αυξημένης χρήσης άνθρακα για την παραγωγή ενέργειας και σκληρού διεθνούς ανταγωνισμού για τα φορτία LNG – με τρόπους που συνάδουν με τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ.
