Άρθρο του Γεωργίου Παπατζανάκη – Προέδρου ΤΚ Σκινιά – βασισμένο στο βιβλίο του Μανώλη Πιτυκάκη (1940)
Υπάρχουν διοικητές που άφησαν αποτυπώματα στην ιστορία. Κι υπάρχουν και εκείνοι που άφησαν ίχνη στις ψυχές των ανθρώπων. Ο Κωστής Αδοσίδης, ο πρώτος Χριστιανός Διοικητής της Κρήτης επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανήκει στη δεύτερη – και σπανιότερη – κατηγορία.
Η Κρήτη στα μέσα του 19ου αιώνα ήταν μια πληγή που δεν επουλωνόταν. Μετά από αλλεπάλληλες επαναστάσεις (1821, 1841, 1858), το νησί ζούσε ανάμεσα στην ελπίδα της απελευθέρωσης και στην απογοήτευση της εγκατάλειψης. Η οθωμανική διοίκηση, αυταρχική και αλλοτριωμένη, είχε φέρει τους Χριστιανούς στο χείλος της απόγνωσης.
Και τότε, σε αυτή τη σκοτεινή στροφή της Ιστορίας, ένας άνθρωπος βρέθηκε να διοικήσει με πίστη, μέτρο και έμπνευση. Ο Κωστής Αδοσίδης δεν ήταν απλώς διοικητής – ήταν παιδευμένος. Μορφώθηκε με πείσμα, εγκαταλείποντας το πατρικό του σε εφηβική ηλικία για να σπουδάσει στη Σύρο και την Αίγινα, δίπλα στον Νεόφυτο Δούκα. Γνώριζε αρχαία ελληνικά, τουρκικά, περσικά, αραβικά. Υπήρξε ο πρώτος που έγραψε Οθωμανική γραμματική για τους Έλληνες μαθητές. Και την πίστη του δεν την έκρυψε ποτέ — τη μετέτρεψε σε ανθρωπιά, δικαιοσύνη και διορατικότητα.
Ως Διοικητής Λασιθίου, δεν περιχαρακώθηκε στο ρόλο του. Άνοιξε δρόμους, έκτισε σχολεία, δικαστικά μέγαρα, βρύσες και πάρκα. Και το σπουδαιότερο: όταν χρειάστηκε, είπε στην Υψηλή Πύλη ένα ψέμα για να σώσει τους Κρητικούς επαναστάτες – ότι είχαν ήδη καταθέσει τα όπλα. Δεν ήταν ένα ψέμα για να σώσει τον εαυτό του· ήταν μια πράξη ευθύνης. Μια πολιτική αλήθεια με ηθική πυξίδα.
Ο Μανώλης Πιτυκάκης, που έγραψε τη βιογραφία του το 1940, τον αποκαλεί «δημιουργό της Νεάπολης». Ο λαός τον θυμόταν ως «Κωστάκη Πασά». Και εμείς σήμερα, όσοι υπηρετούμε την τοπική αυτοδιοίκηση σε αγροτικές περιοχές της υπαίθρου, μπορούμε να αναγνωρίσουμε στο πρόσωπό του όχι μόνο ένα ιστορικό πρότυπο, αλλά ένα παράδειγμα με διαχρονική αξία.
Γιατί κι εμείς καλούμαστε — μέσα σε πολωμένα περιβάλλοντα, με περιορισμένους πόρους και αυξημένες προσδοκίες — να σταθούμε ανάμεσα σε συγκρούσεις, να κρατήσουμε ζωντανές υπηρεσίες, να προστατεύσουμε το ανθρώπινο πρόσωπο της πολιτείας. Δεν είναι λίγες οι φορές που η καθημερινή άσκηση διοίκησης απαιτεί όχι απλώς αποφασιστικότητα, αλλά θάρρος στην ηθική επιλογή, πίστη στην κοινότητα, ευθύνη απέναντι στο αύριο. Όπως και τότε — έτσι και σήμερα — το πραγματικό έργο δεν φαίνεται πάντα σε τίτλους και έγγραφα, αλλά στις σκιές των πράξεων, στην εμπιστοσύνη που οικοδομείται σιωπηλά.
Ο Κωστής Αδοσίδης υπήρξε γέφυρα ανάμεσα σε δύο κόσμους: Οθωμανούς και Χριστιανούς, νόμο και συνείδηση, διοίκηση και διακονία. Η ιστορία του είναι μια υπενθύμιση ότι η εξουσία δεν είναι άσυλο· είναι καθρέφτης. Και καθαρίζεται μόνο με αλήθεια.
Αν σήμερα μιλάμε για διοίκηση με ενσυναίσθηση, για πολιτισμό που περιλαμβάνει και δεν αποκλείει, για δημόσιες υπηρεσίες που δεν είναι άψυχα κτίρια αλλά καταφύγια ελπίδας — τότε χρωστάμε και στον Αδοσίδη ένα κομμάτι αυτής της πορείας.
Γιατί μας έδειξε, σε σκοτεινούς καιρούς, ότι το να διοικείς δεν είναι απλώς να κυβερνάς.
Είναι να αγαπάς.