Ένας αστροναύτης της NASA και μια νευροεπιστήμονας, με εξειδίκευση στις επιστήμες του διαστήματος και στην επικοινωνία της επιστήμης, από τη SciArt Exchange πυροδότησαν το ενδιαφέρον της ακαδημαϊκής αλλά και της ευρύτερης κοινότητας των Χανίων, δίνοντας νέες διαστάσεις στο όραμα για την εξερεύνηση του διαστήματος, αλλά και στην αναγκαιότητα να προστατέψουμε τον πλανήτη μας με κάθε τρόπο.
Στις 11, 12 και 13 Σεπτεμβρίου 2023, το Πολυτεχνείο Κρήτης είχε την τιμή να υποδεχτεί στα Χανιά δύο διακεκριμένους επισκέπτες, τον αστροναύτη της NASA και πλανητικό επιστήμονα, Dr. Stanley G. Love και τη νευροεπιστήμονα με εξειδίκευση στις επιστήμες του διαστήματος και Executive Director της SciArt Exchange, Dr. Jancy McPhee.
Μέσα από την επίσκεψη αυτή, η έναρξη του νέου ακαδημαϊκού έτους 2023-24 σηματοδοτήθηκε από πληθώρα δράσεων τόσο για την ακαδημαϊκή κοινότητα, όσο και για την ευρύτερη κοινότητα των Χανίων στον τομέα της εκπαίδευσης, της τέχνης και της επιστήμης, με την ενεργή συμμετοχή των δύο κορυφαίων επιστημόνων, οι οποίοι έχουν συμβάλλει ουσιαστικά στην προσπάθεια της ανθρωπότητας να διευρύνει τους ορίζοντές της μέσα από την εξερεύνηση του διαστήματος και, μέσα από αυτό, να ανακαλύπτει συνεχώς περισσότερα για την ανθρώπινη φύση και τον πλανήτη Γη.
Βασικός στόχος η ενίσχυση της εξωστρέφειας
“Είναι σημαντικό για εμάς να γνωρίσουν οι προσκεκλημένοι επιστήμονες την τεχνολογία αιχμής που παράγεται στα εργαστήρια του Πολυτεχνείου Κρήτης και το κομμάτι της εφαρμογής της στην κοινωνία.” Σύμφωνα με τον Πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης, καθηγητή Μιχάλη Ζερβάκη, “ο βασικός σκοπός της πρωτοβουλίας αυτής είναι η ενίσχυση της εξωστρέφειας και η σύνδεση του Πολυτεχνείου Κρήτης με διεθνείς οργανισμούς που έχουν μεγάλο αντίκτυπο.” Ο δεύτερος σκοπός της επίσκεψης συνδέεται με τη συνεχόμενη προσπάθεια του Πολυτεχνείου Κρήτης “να εκπαιδεύσει τους φοιτητές του και να εμπνεύσει ένα όραμα που επεκτείνεται πέρα από τα συνηθισμένα που συνδέονται με τις επιστήμες του μηχανικού. Είναι πιο κοντά από ότι φαντάζεται κανείς η επαγγελματική ενασχόληση με την αστροφυσική, την αεροδιαστημική και γενικά με τις επιστήμες του διαστήματος σε οργανισμούς όπως είναι η NASA και η ESA.”
Ο ενθουσιασμός για την εξερεύνηση του διαστήματος απλώνεται σε όλες τις επιστήμες και σε όλες τις ηλικίες
Ο Αντιπρύτανης Έρευνας και Καινοτομίας του Πολυτεχνείου Κρήτης καθηγητής Κωνσταντίνος-Αλκέτας Ουγγρίνης αναφέρθηκε στα εργαστήρια του Πολυτεχνείου Κρήτης που ασχολούνται με σχετικά ερευνητικά αντικείμενα σε τομείς όπως είναι η βιοϊατρική και η νευροεπιστήμη, το περιβάλλον, η κυκλική οικονομία και η ποιότητα ζωής, οι δορυφόροι και η επεξεργασία σήματος κ.ά.. “Ο στόχος της επίσκεψης αυτής είναι να πολλαπλασιάσει συνεργασίες, αλλά και να εμπνεύσει ερευνητές και φοιτητές να ασχοληθούν μελλοντικά με θεματικές περιοχές που θα φέρουν αποτελέσματα με αμοιβαίο όφελος τόσο στη Γη όσο και στις συνθήκες του διαστήματος.”
Η έρευνα αιχμής του Πολυτεχνείου Κρήτης έχει μέλλον στην εξερεύνηση του διαστήματος
Την πρώτη μέρα της επίσκεψής τους, ο Dr. Love και η Dr. McPhee ξεναγήθηκαν σε δώδεκα ερευνητικά εργαστήρια από όλες τις σχολές του Πολυτεχνείου Κρήτης. Εκεί είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τις παρουσιάσεις του ερευνητικού τους έργου μέσα από επιλεγμένα projects και κυρίως να συνομιλήσουν με καθηγητές, ερευνητές και φοιτητές σχετικά με τις προοπτικές σύνδεσης των έργων αυτών με διεθνή έργα και φορείς που δραστηριοποιούνται στην εξερεύνηση του διαστήματος.
Μιλώντας για την εμπειρία της αυτή, η Dr. McPhee υποστήριξε πόσο σημαντικό είναι να φέρνουμε σε επαφή ομάδες από πολλές διαφορετικές χώρες και υπόβαθρα για να λύσουμε τα πιο δύσκολα προβλήματα στο διάστημα αλλά και στη Γη. “Πρέπει να είμαστε σε θέση να μιλάμε ο ένας στη γλώσσα του άλλου και πρέπει να μιλάμε στο ευρύ κοινό για να καταλάβει ότι αυτό που κάνουμε είναι σημαντικό.”
Από τη μεριά του ο Dr Love αναφέρθηκε με ενθουσιασμό για το εύρος και την ποιότητα της έρευνας που παράγεται στα εργαστήρια του Πολυτεχνείου Κρήτης, προσθέτοντας χαρακτηριστικά ότι “πάντα ανυπομονούμε να πάμε σε νέα μέρη και ειδικά σε ένα πανεπιστήμιο, σε ένα Πολυτεχνείο όπου οι άνθρωποι μαθαίνουν να γίνονται επιστήμονες και μηχανικοί, για να τους ενημερώσουμε πως όλοι μπορούν να βοηθήσουν να φτιαχτεί ένας διαστημικός σταθμός.”
Το διάστημα μας κάνει να νιώθουμε οικογένεια
Την Τρίτη 12 Σεπτεμβρίου 2023, στο κατάμεστο Αμφιθέατρο «Μανούσος Μανουσάκης», το μήνυμα από τις ομιλίες των δύο προσκεκλημένων επιστημόνων ήταν κοινό: Υπάρχει χώρος για όλους στην εξερεύνηση του διαστήματος.
Η Dr. McPhee στην ομιλία της με τίτλο “Exploring the Universe through Science, Technology, and the Arts” παρουσίασε αρχικά τις επιστημονικές και τις τεχνικές εξελίξεις στην εξερεύνηση του διαστήματος, τονίζοντας τις προκλήσεις αλλά και τα οφέλη που επιστρέφουν στην ανθρωπότητα από την έρευνα αυτή. Παρουσίασε εν συντομία τις συναρπαστικές τρέχουσες ανακαλύψεις στην εξερεύνηση του διαστήματος, αναδεικνύοντας την αξία που είχαν και θα έχουν μελλοντικά για την ανθρωπότητα στους εξής τομείς: παρατήρηση (του καιρού και της κλιματικής αλλαγής), επικοινωνία, ανάπτυξη της οικονομίας, εκπαίδευση, διεθνείς συνεργασίες (Artemis Accords), τεχνολογίες spinoff, επιστημονικές εξελίξεις και προστασία του πλανήτη. Αναφέρθηκε, επίσης, στις πέντε βασικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επανδρωµένες διαστηµικές πτήσεις και στο πώς αυτές πρέπει να αντιμετωπιστούν στις οραματικές αποστολές που προγραμματίζονται για το μέλλον, τονίζοντας το δυνητικό ρόλο που μπορεί να έχει ο καθένας μας στο μέλλον του διαστήματος. Στη συνέχεια, αντλώντας από τα δικά της βιώματα, τόνισε την τεράστια σημασία που έχει η συνέργεια της τέχνης με την επιστήμη και την τεχνολογία για την επίλυση των κρίσιμων προβλημάτων στο διάστημα. Αναφέρθηκε στα εργαλεία που μπορεί να προσφέρει η τέχνη σε όλα τα επιστημονικά πεδία όπως η επικοινωνία και η αφήγηση, η δημιουργικότητα, η συνεργασία, και η προσέγγιση STEM, ή καλύτερα STEAM. “Πρέπει να έχουμε εκπαιδευτικά προγράμματα που να επιτρέπουν στους μαθητές να σπουδάζουν όχι μόνο μηχανική και επιστήμη αλλά και τέχνες, και να ενθαρρύνουμε τα καλλιτεχνικά προγράμματα να διερευνούν, μέσω των τεχνών, ερωτήματα που σχετίζονται με την επιστήμη και την τεχνολογία.” Κλείνοντας η Dr. McPhee έκανε μια ιστορική αναδρομή 12 χρόνια πριν, περιγράφοντας την ίδρυση του Μη-Κερδοσκοπικού οργανισμού της με την ονομασία SciArt Exchange, ο οποίος μέχρι σήμερα έχει ενεργοποιήσει περισσότερους από 15.000 συμμετέχοντες σε 68 χώρες, ενώ πάνω από 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν παρακολουθήσει multi-media έργα τέχνης και παραστάσεις από κοντά.
Η ομιλία του Dr. Love με τίτλο “A Special Place in Space”, εστίασε σε μια περιβαλλοντική προσέγγιση γύρω από την εξερεύνηση του διαστήματος. Αρχικά, ο Dr. Love μίλησε για τη συναισθηματική σύνδεση που βιώνουν οι αστροναύτες μόλις δουν τη Γη από τον ISS σε τροχιά έξω από την ατμόσφαιρά της, τη συνειδητοποίηση ότι τα σύνορα είναι “πλασματικά” και ότι “we are all in this together”. Τόνισε χαρακτηριστικά ότι κάποιοι από αυτούς επηρεάστηκαν τόσο από την εικόνα αυτή, ώστε έκτοτε δραστηριοποιούνται πολύ ενεργά στην προστασία του περιβάλλοντος. Η δική του προσωπική ιστορία ξεκίνησε από πολύ νωρίς γεμάτη από αγάπη για το περιβάλλον, πριν γίνει αστροναύτης, χάρη στους γονείς του και τον Carl Sagan, γεγονός που τον οδήγησε να εξειδικευτεί στην πλανητική επιστήμη και στη μελέτη ουράνιων σωμάτων. Στη συνέχεια, μέσα από ένα ταξίδι στο ηλιακό μας σύστημα, ο Dr. Love σύγκρινε τη Γη με δεκατρείς πλανήτες και δορυφόρους “εκεί έξω” ως προς την ατμόσφαιρα, τη βαρύτητα, τη θερμοκρασία και την αδυναμία τους να υποστηρίξουν την ανθρώπινη ζωή, καταλήγοντας στο πόσο μοναδικός είναι πραγματικά ο πλανήτης μας και τονίζοντας την ανάγκη να ενεργούμε δυναμικά για να τον προστατεύσουμε. Έδωσε έμφαση, επίσης, στο θέμα των χρηματοδοτήσεων που επενδύονται στην εξερεύνηση του διαστήματος, λέγοντας πως “όλα όσα γνωρίζουμε για τη γη ως πλανήτη και όλα όσα γνωρίζουμε για τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και όλα όσα γνωρίζουμε για το σύμπαν προήλθαν από τη χρηματοδότηση του διαστήματος. Χωρίς αυτήν τη χρηματοδότηση, δεν θα είχαμε καμία από αυτές τις γνώσεις και καμία από αυτήν την κατανόηση.” Απευθυνόμενος στους φοιτητές στο ακροατήριο, ο Dr. Love έκλεισε την ομιλία του τονίζοντας πόσο ουσιαστική μπορεί να είναι η συμβολή του κάθε ενός στην προστασία του αέρα και του νερού στον πλανήτη μας. «Είστε στο σωστό μέρος αν θέλετε να κάνετε καριέρα στο διάστημα», τόνισε, παροτρύνοντάς τους να σκεφτούν δημιουργικές λύσεις για τις συνεχόμενες ανάγκες που προκύπτουν στον εξοπλισμό που υποστηρίζει την ανθρώπινη ζωή στο διάστημα.
Η διεπιστημονικότητα ως εργαλείο στην πανεπιστημιακή έρευνα
Το πρωί της Τετάρτης 13 Σεπτεμβρίου, οι προσκεκλημένοι επιστήμονες γνώρισαν την ομάδα του Πολυτεχνείου Κρήτης που συμμετέχει και είναι υπεύθυνη σε τοπικό επίπεδο για την Ευρωπαϊκή Πανεπιστημιακή Συμμαχία EURECA-PRO (European University on Responsible Consumption and Production). Προσέφεραν πολύτιμη ανατροφοδότηση γύρω από το συντονισμό και τις δράσεις του καινοτόμου αυτού εγχειρήματος και συζήτησαν εμπειρίες και διεθνείς καλές πρακτικές για την ενίσχυσή του.
Οι μαθητές του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου Χανίων συνομιλούν με έναν αστροναύτη
Ένας από τους στόχους της διοργάνωσης αυτής από την πλευρά του Πολυτεχνείου Κρήτης ήταν το άνοιγμά της προς την ευρύτερη κοινωνία των Χανίων. Στο πλαίσιο αυτό, η Dr. McPhee και o Dr. Love επισκέφτηκαν το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο Χανίων και ταξίδεψαν στο διάστημα μαζί με 33 μαθητές ηλικίας 14-15 ετών και τους καθηγητές τους. Απάντησαν με αμεσότητα και χιούμορ σε κάθε μια από τις ερωτήσεις των ενθουσιασμένων παιδιών σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις, με τη δύναμη που έχει η συνεργασία και η δημιουργική σκέψη, με τις απαιτήσεις για να ασχοληθεί κανείς επαγγελματικά στο χώρο αυτό, για το πόσο αξίζει να κυνηγάς τα όνειρα σου, καθώς και για το πόσο αλλάζει την αντίληψή μας για τον κόσμο και τα σύνορα των κρατών το να βλέπεις τη Γη από ψηλά. “Μου αρέσει να επισκέπτομαι σχολεία και μέρη όπου οι άνθρωποι δεν έχουν σχέση με το διάστημα, ούτε σκέφτονται γι’ αυτό. Έτσι έχω την ευκαιρία να μοιραστώ τον ενθουσιασμό και τη χαρά μου για το τι συμβαίνει εκεί έξω,” σχολίασε ο Dr. Love.
Το διάστημα τροφοδοτεί και τροφοδοτείται από την τέχνη
Στην τελευταία εκδήλωση αυτής διοργάνωσης, η Dr. McPhee και o Dr. Love συμμετείχαν με τις ομιλίες τους στο 7ο International Comic and Animation Chaniartoon Festival που πραγματοποιήθηκε στο Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης στο Ενετικό Λιμάνι των Χανίων. Η εκδήλωση ήταν ανοιχτή για το κοινό και υποδέχτηκε ένα μεγάλο αριθμό επισκεπτών, όπως μαθητές, εκπαιδευτικούς, καλλιτέχνες, αλλά και πολλούς φανατικούς φίλους των comics.
Στην ομιλία της με τίτλο “Finding Your Superhero Self: Integrating the Arts with Space, Science and Technology”, η Dr. McPhee μίλησε για πώς η τέχνη βοηθάει την εξερεύνηση του διαστήματος, την επιστήμη και την τεχνολογία. Με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και αντλώντας από προσωπικές της εμπειρίες μίλησε επίσης για τους τρόπους με τους οποίους η διεύρυνση της εμπειρίας μας μπορεί τελικά να μας μεταμορφώσει στους υπερήρωες εαυτούς μας!
Η ομιλία του Dr. Love είχε τίτλο “Space in Anime: Fantasy, Realism, and Everything In Between”. Δηλώνοντας μεγάλος θαυμαστής των ταινιών anime, ο Dr. Love παρουσίαση μια προσωπική του έρευνα γύρω από anime που διαδραματίζονται στο διάστημα, τόσο διάσημα όσο και μη γνωστά, εστιάζοντας στην ακρίβεια με την οποία (ή όχι!) αντιμετωπίζουν το θέμα τους. Μετά την ομιλία του, ο Dr. Love δέχτηκε πολλές ερωτήσεις από το κοινό γύρω από τις δικές του εμπειρίες στη διαστημική αποστολή που συμμετείχε.
Ποιοί είναι οι προσκεκλημένοι επιστήμονες
Ο αστροναύτης της NASA Dr. Stanley G. Love κατέχει πτυχίο Φυσικής από το Harvey Mudd College και μεταπτυχιακό και διδακτορικό δίπλωμα στην Αστρονομία από το University of Washington. Επιλέχθηκε ως αστροναύτης της NASA το 1998 και εντάχθηκε στην αποστολή STS-122 το 2008 με το Space Shuttle Atlantis, η οποία παρέδωσε το Columbus module της ESA στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η αποστολή διήρκησε 13 ημέρες και κατά τη διάρκειά της ο Dr Love κατέγραψε 15 ώρες δραστηριότητας εκτός σκάφους (EVA time). Στη συνέχεια υπηρέτησε ως Spacecraft Communicator για 24 αποστολές Shuttle και Station και ήταν ο εκπρόσωπος του πληρώματος για τα διαστημικά σκάφη Orion και Gateway. Συμμετείχε σε πάρα πολλές αποστολές σε διαστημικά ανάλογα πάνω στη Γη, συμπεριλαμβανομένων δύο τρίμηνων αποστολών στην Ανταρκτική. Σήμερα υπηρετεί ως Deputy Chief στο NASA Astronaut Office’s Rapid Prototyping Laboratory, αναπτύσσοντας συστήματα διεπαφής και ελέγχου για τους θαλάμους διακυβέρνησης σε διαστημικά σκάφη Orion, Gateway καθώς και σε οχήματα που προορίζονται για την επιφάνεια της Σελήνης. Επίσης, είναι ο Lead Spacecraft Communicator (Capcom) για την αποστολή Artemis II και εκπαιδεύεται μαζί με το πλήρωμα και την ομάδα ελέγχου πτήσης για την επόμενη επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη.
Περισσότερες πληροφορίες: https://www.nasa.gov/sites/default/files/atoms/files/love.pdf
Η Dr. Jancy McPhee έχει πτυχίο Νευροβιολογίας και Συμπεριφοράς από το Cornell University και διδακτορικό δίπλωμα στη Βιοφυσική από το Brandeis University. Για 17 χρόνια δίδαξε και έκανε έρευνα στη νευροεπιστήμη σε κυτταρικό και μοριακό επίπεδο. Σήμερα εργάζεται ως Associate Chief Scientist στο NASA Human Research Program, όπου αναπτύσσει στρατηγικές στις επιστήμες του διαστήματος, καλύπτοντας τις περιοχές όπως η ανθρώπινη φυσιολογία, διαστημικές αποστολές καθώς και διεθνείς και εμπορικούς εταίρους. Από το 2010, επίσης, αναπτύσσει δημιουργικούς και καινοτόμους τρόπους για την προώθηση της εκπαίδευσης και της επικοινωνίας στον τομέα του διαστήματος, την ενεργή υποστήριξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, και την προώθηση της παγκόσμιας συνεργασίας για την επίλυση δύσκολων προκλήσεων στο διάστημα και στη Γη. Μέσω του μη-κερδοσκοπικού οργανισμού της, SciArt Exchange (www.SciArtExchange.net), η ομάδα της προσφέρει μια τεράστια ποικιλία από διεθνείς δραστηριότητες και εκπαιδευτικά προγράμματα όπου η επιστήμη και η τέχνη ενσωματώνονται με σκοπό να εμπνεύσουν και να προετοιμάσουν τον κόσμο για το μέλλον της εξερεύνησης του διαστήματος. Μέχρι στιγμής, τα προγράμματα του SciArt Exchange έχουν ενεργοποιήσει περισσότερους από 15.000 συμμετέχοντες σε 68 χώρες, ενώ πάνω από 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν παρακολουθήσει multi-media έργα τέχνης και παραστάσεις από κοντά.
Περισσότερες πληροφορίες: https://www.sciartex.net/sciarts-founder.html
