Παροχή μπόνους στους προσωπικούς γιατρούς εφόσον κατευθύνουν τους πολίτες στο πρόγραμμα δωρεάν προσυμπτωματικού ελέγχου «Σπύρος Δοξιάδης», διασύνδεση όλων των δομών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), κίνητρα σε νέους γιατρούς για να στελεχώσουν την ΠΦΥ, και εξόρμηση των επαγγελματιών υγείας στην κοινότητα, με ομάδες κρούσης κοντά στους πολίτες, στις γειτονιές, τα χωριά, τις απομακρυσμένες περιοχές, περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων στο νομοσχέδιο για την ΠΦΥ που κατήρτισε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, και για το οποίο μιλάει στο ΘΕΜΑ.
Έχοντας ως οδηγό τις παρεμβάσεις των επαγγελματιών υγείας στους πλημμυροπαθείς της Θεσσαλίας τις τελευταίες έξι εβδομάδες, δηλώνει ικανοποιημένη με το νέο μοντέλο πρόληψης και προαγωγής της Δημόσιας Υγείας που θα αναπτύσσεται παράλληλα με την ΠΦΥ και θα επιτρέψει να δημιουργηθεί η πραγματική εικόνα για τον πληθυσμό της χώρας. «Το νέο μοντέλο βασίζεται στην κινητοποίηση των δυνάμεων της ΠΦΥ. Όλοι οι επαγγελματίες υγείας θα βγουν από τα κτήρια και θα πάνε να προσεγγίσουν τους πολίτες. Δεν περιμένουμε πια τους πολίτες να έρθουν στις δομές υγείας. Πάμε εμείς σε αυτούς, αυτή είναι η δουλειά του κράτους» λέει η κυρία Αγαπηδάκη στο ΘΕΜΑ, σημειώνοντας πως το νέο μοντέλο θα καλύψει και τις αυξημένες λόγω της κλιματικής αλλαγής ανάγκες .
– Κυρία Αγαπηδάκη, το πεδίο της Δημόσιας Υγείας σάς είναι οικείο, το γνωρίζετε. Έναν μήνα μετά τις καταστροφές στη Θεσσαλία, τι μάθατε που δεν γνωρίζατε;
Έμαθα πόσο αφρόντιστη είναι η υγεία των πολιτών, διαπίστωσα πόσο αδιάφοροι είμαστε απέναντι στον εαυτό μας, και το θεωρούμε φυσιολογικό, δυστυχώς. Ήταν σαν να επέστρεψα στην παιδική μου ηλικία, βλέποντας ηλικιωμένους ανθρώπους με χρόνια νοσήματα, αρρύθμιστους στη φαρμακευτική αγωγή, χωρίς να έχουν πάει επί μήνες σε γιατρό, παρότι έχουν τη δυνατότητα, αλλά και νέους ανθρώπους να υποτιμούν τα προβλήματα της υγείας τους, να έχουν πληγές στα πόδια και να είναι μέσα στο μολυσμένο νερό, παρά τις συμβουλές που έδιναν οι ειδικοί. Και παράλληλα επιβεβαιώθηκα για την ορθότητα της απόφασης εκείνες τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου να ενισχύσουμε τις υπηρεσίες υγείας, να φτάνουν και στις πιο δύσβατες περιοχές, όπως και για τον σχεδιασμό μας, ήδη από το καλοκαίρι, ενός Κέντρου Επείγουσας Ανταπόκρισης (emergency preparedness and response) για απειλές Δημόσιας Υγείας.
-Ποια είναι η μεγαλύτερη απειλή για τη Δημόσια Υγεία; Και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα για τη λειτουργία του Κέντρου;
Είμαστε σε μια νέα συνθήκη με την κλιματική αλλαγή, κάτι που προσωπικά θεωρώ ότι αλλάζει και την ουσία της πολιτικής. Καλούμαστε οι πολιτικοί να δώσουμε σημαντικές και ρεαλιστικές απαντήσεις για την κανονικότητα, αλλά παράλληλα αυτή η κανονικότητα απαιτεί να διαχειριζόμαστε μείζονες κρίσεις δημόσιας υγείας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε δομές, υποδομές, προσωπικό και λειτουργία. Υπάρχουν απειλές για τις οποίες πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι, με τα μεταδιδόμενα νοσήματα να είναι εμπρός μας. Μπορεί, πχ, να είναι τα κουνούπια, καταγράφονται ήδη κρούσματα Δάγκειου πυρετού σε νέες χώρες. Για τη λειτουργία του Κέντρου Επείγουσας Ανταπόκρισης για απειλές Δημόσιας Υγείας θα τοποθετηθούν επιδημιολόγοι πεδίου στις 13 πλέον Υγειονομικές Περιφέρειες, θα εκπαιδευτεί το προσωπικό του ΕΟΔΥ, θα δημιουργηθεί ειδικό γραφείο για την ενημέρωση του κοινού για τις κρίσεις Δημόσιας Υγείας. Θα είναι σε πλήρη λειτουργία το 2025. Το Συντονιστικό Κέντρο Δημόσιας Υγείας που λειτουργεί στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και έγινε το επιχειρησιακό μας κέντρο στη Θεσσαλία, ήταν μια μικρογραφία.
Η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη με τη δημοσιογράφο του ΘΕΜΑτος και του ygeiamou.gr, Παναγιώτα Καρλατήρα (photo: William Faithfull).
– Συνεπώς η πιλοτική εφαρμογή των Κινητών Μονάδων (ΚΟΜΥ) του ΕΟΔΥ και των Τοπικών Ομάδων Υγείας (ΤΟΜΥ) της ΠΦΥ στη Θεσσαλία μετά τις πλημμύρες μπορεί να λάβει μόνιμη μορφή;
Ναι, εφαρμόστηκε, πήγε καλά και τώρα θα επεκταθεί. Θα είναι ο άξονας στο νέο μοντέλο στην ΠΦΥ η προσέγγιση των πολιτών σε κοινοτικό επίπεδο, το να πάει ο γιατρός στον πολίτη και όχι να περιμένει ο γιατρός να πάει ο πολίτης. Αυτή είναι η σωστή προσέγγιση, αυτή είναι η δουλειά του κράτους. Οι γιατροί, οι επισκέπτες υγείας, οι επαγγελματίες υγείας θα βγουν από τις δομές και θα πάνε στους πολίτες, σε γειτονιές, σε χωριά, σε απομακρυσμένες και νησιωτικές περιοχές. Σε πρώτη φάση με τις ΚΟΜΥ και τις ΤΟΜΥ – θα μπορούν να γίνονται εξετάσεις προληπτικές, εμβολιασμοί, συνταγογράφηση, αλλά και εκπαίδευση πάνω στη διαχείριση της νόσου, πρόληψη και γενικά προαγωγή υγείας. Οι ΤΟΜΥ θα κάνουν χορήγηση θεραπειών κατ’ οίκον ή θα συνδράμουν τα Κέντρα Υγείας.
– Ποιες άλλες παρεμβάσεις δρομολογείτε στην ΠΦΥ;
Η ΠΦΥ θα οριστεί ως αυτόνομος πυλώνας του ΕΣΥ, με υποδιοικητή σε κάθε μία από τις υγειονομικές περιφέρειες, που θα είναι πλέον 13. Θα δημιουργηθούν τοπικά δίκτυα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με διασύνδεση των ΚΟΜΥ του ΕΟΔΥ, των ΤΟΜΥ, των Κέντρων Υγείας, των περιφερειακών ιατρείων, των πολυδύναμων περιφερειακών ιατρείων και των προσωπικών γιατρών. Αγωνιώ να βρεθεί η δίοδος επικοινωνίας με τους πολίτες, να τους προσεγγίσουμε και να τους πείσουμε για την αξία της πρόληψης. Αισθάνομαι «βαρύ» το χαρτοφυλάκιό μου, γιατί έχει αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής αλλά πρέπει αυτά τα περισσότερα χρόνια να τα ζήσουμε καλά και ποιοτικά, κάτι που γίνεται χάρη στην πρόληψη. Από την άλλη, ξέρω ότι υπάρχει γνώση και εργαλεία και πιστεύω ότι μπορεί να δημιουργήσουμε ένα συμμετοχικό μοντέλο, σε επίπεδο ΕΣΥ, ΠΦΥ, αυτοδιοίκησης και Κοινωνίας των πολιτών.
– Ο θεσμός του Προσωπικού Γιατρού έχει μείνει σε ακινησία επί μήνες. Οι ιδιώτες γιατροί δεν φαίνεται να δελεάζονται, οι πολίτες δεν έχουν καλυφθεί. Πώς θα απαντήσετε σε αυτό το μείζον ζήτημα;
Η αλήθεια είναι ότι μιλάμε δεκαετίες για την ΠΦΥ, αλλά μόλις πέρυσι έγινε μια μεγάλη αλλαγή στο πεδίο της ΠΦΥ. Είχαμε και έχουμε ένα οικοσύστημα νοσοκομειοκεντρικό. Εντάχθηκαν πολλοί ιδιώτες γιατροί στον θεσμό του Προσωπικού Γιατρού αλλά δεν επαρκούν. Στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη υπάρχουν πολίτες που δεν έχουν καλυφθεί. Στην Αττική έχουμε κάνει ήδη συζήτηση με τον Δήμο Αθηναίων για τη διασύνδεση των δομών ώστε να οργανωθεί το δίκτυο ενιαία και να γίνει πρότυπο για την ΠΦΥ. Πρέπει να σταματήσει η κατασπατάληση των πόρων που γίνεται τώρα. Στόχος μας είναι να αξιοποιήσουμε όσους επαγγελματίες υγείας βρίσκονται στην ΠΦΥ και δεν αξιοποιούνται όπως πρέπει, με τους επισκέπτες υγείας να είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, αλλά και να εστιάσουμε στο να παράξουμε το ανθρώπινο δυναμικό που μας λείπει.
Photo: William Faithfull
– Με ποιον τρόπο θα γίνει αυτό;
Χρειάζεται άλλη προσέγγιση των γιατρών της ΠΦΥ. Τώρα οι γιατροί μας εκπαιδεύονται μόνο στα νοσοκομεία. Αυτό θα αλλάξει. Θα αλλάξει ο τρόπος που θα ειδικεύονται οι γενικοί γιατροί και οι παθολόγοι που θα εργαστούν στην ΠΦΥ. Το περιβάλλον είναι διαφορετικό, και σε αυτό πρέπει να απαντήσουμε. Θα ανοίξουμε έναν νέο δρόμο για τους νέους επιστήμονες μετά την Ιατρική. Θα έχουν πλέον ισχυρά κίνητρα για σταδιοδρομία στην ΠΦΥ. Είμαστε σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας. Το αντικείμενο της Δημόσιας Υγείας μπαίνει εφεξής με άλλη δυναμική στις Ιατρικές σχολές, ανανεώνεται και επικαιροποιείται. Και θα επιτρέπει να δημιουργηθεί ένα φυτώριο νέων γιατρών για την ΠΦΥ. Με τις αλλαγές που εφαρμόζουμε, η επένδυση είναι διπλή: αφενός επενδύουμε στη δημόσια υγεία, αφετέρου στους νέους γιατρούς.
– Σε ό,τι αφορά τον δωρεάν προσυμπτωματικό έλεγχο, σε ποια φάση βρίσκεται το πρόγραμμα «Σπύρος Δοξιάδης»;
Υλοποιείται το πρόγραμμα για τον έλεγχο του καρκίνου του μαστού «Φώφη Γεννηματά», έχουν υποβληθεί σε ψηφιακή μαστογραφία περισσότερες από 400.000 γυναίκες. Εξ αυτών οι 15.000 διαγνώστηκαν με ευρήματα που έχρηζαν περαιτέρω έλεγχο. Όσες χρειάστηκαν επέμβαση ή θεραπεία, αντιμετωπίστηκαν στα νοσοκομεία. Μέχρι τέλους του έτους θα αλλάξουν τα ηλικιακά όρια και ωφελούμενες θα είναι γυναίκες ηλικίας από 45 χρόνων και άνω. Παράλληλα, οι ΚΟΜΥ θα πάνε σε περιοχές που υπάρχουν γυναίκες που δεν συμμετείχαν ενώ μπορούν να ωφεληθούν, θα μπορούν να διενεργούν υπέρηχους και ψηφιακές μαστογραφίες επί τόπου. Και θα ξεκινήσουν και όλα τα άλλα προγράμματα για τα οποία χρειάστηκε να διευθετηθούν τεχνικά ζητήματα. Όλες οι δωρεάν εξετάσεις – για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, για καρδιαγγειακά νοσήματα,για καρκίνο του παχέος εντέρου, αλλά και καρκίνο του πνεύμονα και του δέρματος- θα τρέξουν μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου και θα συνδεθούν με τον Προσωπικό γιατρό. Οι γιατροί που θα παροτρύνουν τους πολίτες να ελεγχθούν μέσω του προγράμματος «Δοξιάδης», θα επιβραβεύονται για αυτό. Ωστόσο, στόχος μας είναι όχι μόνο να δώσουμε κίνητρα οικονομικά, αλλά και να τους εκπαιδεύσουμε και να τους ευαισθητοποιήσουμε. Να διενεργεί τον προσυμπτωματικό έλεγχο το 75% του πληθυσμού ευθύνης τους. Να παντρέψουμε την ΠΦΥ με τη Δημόσια Υγεία.
– Ποιο είναι το δικό σας χρονοδιάγραμμα; Πότε θα είστε ικανοποιημένη με το έργο στο πεδίο της ΠΦΥ;
Θεωρητικά θα μπορούσα να πω ότι θα είμαι ικανοποιημένη όταν εξαλειφθούν οι θάνατοι από νοσήματα που μπορεί και πρέπει να προληφθούν. Όμως δεν είναι εφικτό και δεν θα είμαι ικανοποιημένη ποτέ. Ούτε ως πολιτικός ούτε ως επαγγελματίας δημόσιας υγείας. Πρόσκαιρα παίρνω χαρά όταν άνθρωποι καλύπτουν τις ανάγκες τους, όπως έχω εισπράξει από πολλές γυναίκες με το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά».
