«Πότε έμεινα τελευταία φορά μόνος ή μόνη με τον εαυτό μου, να μιλήσω μαζί του και να του κάνω συντροφιά, να γίνω “δύο σε έναν”;». Αυτό είναι το ερώτημα που πρέπει να θέσουν στον εαυτό τους όσοι βασανίζονται από νεύρα και εκρήξεις θυμού χωρίς προφανή αίτια, σύμφωνα με όσα γράφει στο Psychology Today η ψυχολόγος Virginia Thomas, Ph.D., για την ανεκπλήρωτη ανάγκη για μοναξιά, για λίγο χρόνο με τον εαυτό μας. Η μοναξιά, άλλωστε, και η σχέση της με την ταυτότητα, την προσωπικότητα και την ευεξία, είναι το ερευνητικό της αντικείμενο.
«Για κάποιους ανθρώπους, η μοναξιά δεν είναι απλώς μια πολυτέλεια -είναι αναγκαία για μια ευτυχισμένη και ισορροπημένη ζωή» σημειώνει στο άρθρο της, μιλώντας για τον όρο «aloneliness» (α-μοναξιά, μη μοναξιά, αδυναμία για μοναξιά), ο οποίος επινοήθηκε προσφάτως για να περιγράψει το αίσθημα απογοήτευσης που ακολουθεί την ανεκπλήρωτη επιθυμία για περισσότερο χρόνο με τον εαυτό μας -μοναχικότητα, όχι αποξένωση.
«Αν αυτό σου φαίνεται οικείο, τότε πιθανότατα η μοναξιά σου φαίνεται περισσότερο ανάγκη παρά επιλογή. Ο χρόνος της μοναξιάς είναι χρόνος για σκέψη, για να επεξεργαστείς τα συναισθήματά σου, να επαναπροσδιορίσεις τον εαυτό σου μετά από μια δύσκολη μέρα ή να κάνεις ό,τι θες χωρίς παρεμβάσεις» εξηγεί.
Ο καθρέφτης της μοναξιάς
Η Δρ Thomas παραθέτει μια πρωτοποριακή έρευνα για τον «καθρέφτη της μοναξιάς» από το ψυχολόγο Robert J. Coplan, που δημοσιεύθηκε στο Personality and Individual Differences, κατά την οποία παρατηρήθηκε ότι οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα μη μοναξιάς παρουσιάζουν χαμηλότερα επίπεδα ευημερία όταν δεν έχουν αρκετό χρόνο για να μείνουν με τον εαυτό τους. «Συγκεκριμένα, εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα άγχους και συμπτώματα κατάθλιψης».
Αλλά ο αντίκτυπος δεν περιορίζεται στο άτομο παρά αγγίζει και τις διαπροσωπικές σχέσεις, σύμφωνα με τα ευρήματα άλλης έρευνας από τις ερευνήτριες Julie Swets και Cathy Cox. που προσπάθησαν να απαντήσουν στο πώς οι άνθρωπο σε σχέσεις διαχειρίζονται τη σύγκρουση μεταξύ της ανάγκης τους να μείνουν μόνοι και του κοινού χρόνου που είθισται να μοιράζονται τα ζευγάρια.
Το πρόβλημα στις σχέσεις
Οι Swets και Cox υπέθεσαν ότι το αίσθημα θυμού και επιθετικότητας μπορεί να είναι φυσικό αποτέλεσμα, αφού αυτά τα συναισθήματα εμφανίζονται όταν άλλες ψυχολογικές ανάγκες παραμένουν ανεκπλήρωτες, όπως η ανάγκη για σεβασμό. Η μελέτη τους σε δείγματα φοιτητών και ενηλίκων, έδειξε ο θυμός και η επιθετικότητα ήταν εντονότερα στους ανθρώπους που ένιωθαν ότι δεν είχαν χρόνο για τον εαυτό τους (μη μοναξιά).
«Όμως, εδώ βρίσκεται η ειδοποιός διαφορά: Αυτά τα συναισθήματα θυμού και επιθετικότητας παρατηρήθηκαν μόνο σε ανθρώπους που βρίσκονταν σε ρομαντικές σχέσεις, όχι στους ελεύθερους συμμετέχοντες» σχολιάζει η Δρ Thomas, αποδίδοντας το αποτέλεσμα στο ότι οι singles μπορούσαν να καλύψουν την ανάγκη για μοναξιά. «Οι άνθρωποι σε σχέσεις χρειάστηκε να “θυσιάσουν υπερβολικά πολύ από τον πολύτιμο χρόνο για τον εαυτό τους” για τους συντρόφους τους, κάτι που οδήγησε σε θυμό και επιθετικότητα».
Ανάγκη για ισορροπίες
Αυτό που ανέδειξε η έρευνα ήταν ότι η ευτυχία έγκειται στην ισορροπία μεταξύ μοναχικότητας και χρόνου με τη σχέση. «Όταν νιώθεις μη μοναξιά, σημαίνει ότι η ισορροπία αυτή έχει διαταραχθεί» αναφέρει η Δρ Thomas. Τα ευρήματα της μελέτης έδειξε ότι, λόγω της στέρησης της πολύτιμης μοναξιάς, το άτομο αισθάνεται εκνευρισμένο και εξαντλημένο, με αποτέλεσμα να οργίζεται. Όπως οι ερευνήτριες, η Thomas επισημαίνει ότι η επιθετικότητα δεν είναι η λύση. «Ούτε όμως και η θυσία του ποιοτικού χρόνου που είναι τόσο ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική μας ισορροπία»
Σύμφωνα με τη μελέτη, η μοναξιά δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας -«ή πιθανότατα ακόμη και ο πρωταρχικός παράγοντας»- της επιθετικότητας προς τον σύντροφο. Η πρόκληση από τον σύντροφο, η μέθη ή η υψηλή βαθμολογία σε γνωστά ως «σκοτεινά» χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως ο ναρκισσισμός, είναι εξίσου επιδραστικοί παράγοντες.
Εν κατακλείδι, κατά τα λόγια της Δρ. Thomas:
«Αυτά τα ερευνητικά ευρήματα είναι πολύτιμα διότι αποτελούν επιβεβαίωση για όσους ταυτίζονται με την έννοια της μη μοναξιάς, υπενθυμίζοντάς μας (και στους συντρόφους μας) ότι είναι σημαντικό και ωφέλιμο να αφιερώνουμε τον χρόνο που χρειαζόμαστε στον εαυτό μας· για το δικό μας καλό αλλά και για την υγεία των σχέσεών μας».
