Η θεομηνία στην Κρήτη μας έκανε να αναρωτηθούμε για μια ακόμη φορά σε ποιο βαθμό ο τρόπος ζωής του σύγχρονου ανθρώπου πυροδοτεί την ένταση και την ορμή των φαινομένων κι αν τελικά τα δεδομένα είναι αναστρέψιμα.
Οι γνώσεις του Χρήστου Ζερεφού, Ομοτ. Καθηγητή Γεωγραφίας και Κλιματολογίας στο ΕΚΠΑ και Γενικού Γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών είναι διαφωτιστικές. Ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες και το κόστος της κλιματικής κρίσης, στέλνοντας ηχηρό μήνυμα στους παγκόσμιους ηγέτες: η κλεψύδρα αδειάζει αν δεν δράσουμε άμεσα και με βάση τα σύγχρονα δεδομένα.
Βλέπουμε τον πλανήτη να είναι έρμαιο ακραίων καιρικών φαινομένων. Είδαμε σοβαρές πλημμύρες σε Ιταλία, Αυστραλία και φυσικά είδαμε όλοι το χτύπημα της θεομηνίας στην Αγία Πελαγία της Κρήτης. Ταυτόχρονα καταγράφονται επιθετικές ξηρασίες σε διάφορα σημεία του πλανήτη, όπως αυτή στο Μέμφις του Τενεσί και τον θρυλικό Μισισιπή. Μάλιστα, συχνό φαινόμενο είναι η πτώση της στάθμης της θάλασσας να είναι τέτοια που αποκαλύπτονται και αρχαία μνημεία ή ολόκληροι οικισμοί που είχαν άλλοτε καλυφθεί από το νερό. Τι σημαίνει αυτό; Είναι αντιμετωπίσιμη αυτή η κρίση; Προλαβαίνουμε να την αναστρέψουμε;
Χ. Ζ. Αυτά τα ακραία φαινόμενα έχουν προβληματίσει, όχι μόνο τους επιστήμονες πλέον, όπως παλιά, αλλά και τους πολιτικούς. Γι’ αυτό και πολλοί πολιτικοί, μεταξύ αυτών και η ελληνική κυβέρνηση, υιοθέτησαν τον όρο κλιματική κρίση για να περιγράψουν την κλιματική μεταβολή που οφείλεται στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος, με την οικονομία που ανέπτυξε με βάση τον άνθρακα και τους υδρογονάνθρακες, εκλύει αέρια στην ατμόσφαιρα, τα οποία δεν την αφήνουν να ψυχθεί κι έτσι όλη η γη έχει πάθει ένα είδος πυρετού, μια αποσταθεροποίηση του θερμορυθμιστικού συστήματος στους ανθρώπους και στα ζώα, αλλά στην περίπτωση του πλανήτη είναι αποσταθεροποίηση του κλίματος. Η αποσταθεροποίηση αυτή έχει πολύ μεγάλο κόστος. Αν δεν κάνουμε τίποτα, το κόστος της παγκοσμίως προβλέπεται να ξεπεράσει τα 130 τρισεκατομμύρια δολάρια στο τέλος του 21ου αιώνα. Φτάσαμε στο σημείο να έχουμε τόση βροχή, δηλαδή περίπου 140 τόνους και για άλλους 160 τόνους μέσα σε λίγη ώρα στην Κρήτη. Στον αντίποδα αυτών υπάρχει η ξηρασία. Η ανατολική Ελλάδα – και ιδίως η νοτιοανατολική – κινδυνεύει πραγματικά από φαινόμενα ξηρασίας που θα δείξουν το «μεγαλείο» τους μετά το 2060 – 2070.
Παρατηρούμε, όπως συνέβη και στην Κρήτη αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ βροχοπτώσεις που χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη σφοδρότητα, δηλ. μεγάλη ορμή και ένταση, πολύ νερό μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, γεγονός που καθιστά και πιο καταστροφικό το φαινόμενο. Η πρόοδος της επιστήμης που είναι αλματώδης μπορεί να μας δώσει την ελπίδα της πρόβλεψης αυτών των φαινομένων, ώστε να υπάρχει έγκαιρη πρόνοια για μελλοντικά δεδομένα. Μια εκ των προτέρων εκτίμηση παραδείγματος χάριν. Γιατί είδαμε ότι στην περίπτωση της Κρήτης επρόκειτο για ένα πολύ αναπάντεχο καιρικό φαινόμενο για το οποίο κανείς δεν είχε προειδοποιήσει.
Χ.Ζ. Ακριβές μέγεθος του πόσοι τόνοι νερού θα πέσουν, πόσο μεγάλη θα είναι η ένταση της βροχής, είναι δύσκολο να το πιάσει κανείς με ακρίβεια, εκτός αν είναι λίγες ώρες πριν το φαινόμενο. Όμως εδώ υπάρχει η συνέργεια πολλών παραγόντων, δεν είναι μόνο το θέμα της ακραίας βροχόπτωσης από τον ουρανό. Είναι και παρεμβάσεις που γίνονται στο οδικό δίκτυο, στην παροχέτευση των ομβρίων υδάτων, για παράδειγμα, αν μπαζώνουμε ρέματα, αυτομάτως ξέρουμε ότι κάποτε θα πνιγούμε από αυτήν την πράξη.
Άρα πρέπει να αναζητήσουμε τα αίτια και στην τρωτότητα των πόλεων, όχι μόνο στα φυσικά φαινόμενα.
Χ.Ζ. Βέβαια, γι’ αυτό οι κοινωνίες πρέπει μαζί με τους αρμόδιους της τοπικής αυτοδιοίκησης να σχεδιάσουν, όχι να αυτοσχεδιάσουν, να σχεδιάσουν με τα νέα δεδομένα της κλιματικής κρίσης, κι όχι με τα δεδομένα που γράφουν τα βιβλία πριν από 30 – 40 χρόνια.
Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη μια παγκόσμια σκυταλοδρομία για το κλίμα που σαν τερματικό σταθμό έχει την Αίγυπτο και τη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα και στόχο να γίνει αγγελιαφόρος του μηνύματος πως ο χρόνος για το κλίμα τελειώνει αν δεν αναλάβουμε δράση. Τι μήνυμα θα στέλνατε εσείς στους παγκόσμιους ηγέτες σε αυτή τη φάση που βρισκόμαστε, φάση κατά την οποία ήδη η κλιματική κρίση δείχνει τα δόντια της;
Χ.Ζ. Ο χρόνος για το κλίμα τελείωσε, θα τους έλεγα το 2022…
