Οι διεκδικητές του τίτλου της «πιο θανατηφόρας τροφής» περιλαμβάνουν οργανισμούς από το βασίλειο των φυτών, των ζώων και των μυκήτων.
«Όσον αφορά τα δηλητηριώδη τρόφιμα, συνήθως εμπίπτουν σε δύο κατηγορίες: αυτά που δεν είναι ασφαλή, αλλά μπορούν να γίνουν ασφαλή με την κατάλληλη προετοιμασία, και τα επιβλαβή που εκλαμβάνονται λανθασμένα ως ασφαλή», δήλωσε στο LiveScience ο Τζάστιν Μπράουερ, ιατροδικαστικός τοξικολόγος και δημιουργός το blog Nature‘s Poisons.
Κασάβα ή μανιόκα
Ένα βασικό τρόφιμο που είναι επικίνδυνο να καταναλωθεί στη φυσική του κατάσταση είναι η πικρή κασάβα ή μανιόκα (Manihot esculenta). Αποτελεί σημαντική πηγή υδατανθράκων στη διατροφή των ανθρώπων που ζουν σε τροπικές περιοχές, ωστόσο ότι οι ρίζες και τα φύλλα της περιέχουν τοξίνες που ονομάζονται κυανογενείς γλυκοζίτες, οι οποίες διασπώνται σε κυάνιο και μπορούν να προκαλέσουν βρογχοκήλη, παράλυση και ακόμη και θάνατο.
Αλλά πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο συνεχίζουν να απολαμβάνουν τον κόνδυλο της κασάβας επειδή οι κυανογενείς γλυκοζίτες μπορούν να αφαιρεθούν με αποφλοίωση και μούλιασμα σε νερό ή το βράσιμο και το στέγνωμα στον ήλιο, εξηγεί ο Μπράουερ.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η δηλητηρίαση από κασάβα σκοτώνει πάνω από 200 άτομα ετησίως, αν και χιλιάδες άλλοι έχουν μόνιμη αναπηρία από χαμηλότερα επίπεδα δηλητηρίασης με κυάνιο, το οποίο μπορεί να προκαλέσει γνωστική εξασθένιση.
Τετραοδοντίδες
Στο ζωικό βασίλειο, η πιο θανατηφόρα τροφή είναι πιθανότατα το φούγκου (fugu), ένα σούσι με βάση το φάρι – φούσκα (pufferfish) της οικογένειας των τετραοδοντιδών (η οποία περιλαμβάνει και τον πιο γνωστό στα δικά μας νερά λαγοκέφαλο). Καταναλώνεται κυρίως στην Ιαπωνία, όπου υπάρχει μια ειδική διαδικασία για την απομάκρυνση της τοξίνης που περιέχει.
Οι τετραοδοντίδες περιέχουν ένα δυνητικά θανατηφόρο δηλητήριο που ονομάζεται τετροδοτοξίνη και μπορεί να προκαλέσει μούδιασμα ή παράλυση σχεδόν αμέσως, και να οδηγήσει σε αναπνευστική ανεπάρκεια σε μόλις 20 λεπτά. Η τετροδοτοξίνη θεωρείται ότι είναι 1.200 φορές πιο τοξική από το κυάνιο, και η ελάχιστη θανατηφόρα δόση εκτιμάται ότι είναι 2 έως 3 χιλιοστόγραμμα. Ως αποτέλεσμα, η τροφή αυτή έχει απαγορευτεί σε μεγάλο μέρος του κόσμου.
Αλλά στην Ιαπωνία, οι σεφ μπορούν να λάβουν άδεια για να προετοιμάσουν και να σερβίρουν το φούγκου – περνώντας μια διαδικασία αδειοδότησης που μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια.
Πρέπει να είναι σε θέση να καθαρίσουν το ψάρι και να διαχωρίσουν τα όργανά του – το συκώτι, τα έντερα και οι ωοθήκες είναι τα πιο τοξικά στοιχεία – και στο τέλος να δοκιμάσουν οι ίδιοι αυτό που έχουν ετοιμάσει.
Σύμφωνα με το Γραφείο Δημόσιας Υγείας του Τόκιο, δεκάδες άνθρωποι αρρωσταίνουν κάθε χρόνο από την ακατάλληλη προετοιμασία του συγκεκριμένου ψαριού, αλλά μόνο λίγοι από αυτούς πεθαίνουν. Το σούσι από ψάρι – φούσκα εξακολουθεί να θεωρείται σπάνια λιχουδιά και ένα πιάτο συχνά κοστίζει εκατοντάδες δολάρια.
Θανατίτης
Μια λίστα με τα πιο θανατηφόρα τρόφιμα στον κόσμο δεν θα ήταν πλήρης χωρίς μια καταχώρηση από το βασίλειο των μυκήτων. Το κυριότερο είναι το μανιτάρι Αμανίτης ο φαλλοειδής, κοινώς γνωστός ως θανατίτης (όνομα και πράγμα). «Ο θανατίτης είναι υπεύθυνος για περίπου το 90% των θανάτων από μανιτάρια», τονίζει ο Μπράουερ.
Ενδημικός στην Ευρώπη, ο θανατίτης έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο ως εισβολικό είδος. Επειδή μοιάζει πολύ με το κοινό μανιτάρι Αγαρικό το πεδινό ή Πρόβειο (Agaricus campestris), το οποίο είναι φαγώσιμο και εξαιρετικά νόστιμο, ο θανατίτης είναι υπεύθυνος για πολλά ατυχήματα με δηλητηριάσεις. Η έναρξη των συμπτωμάτων δηλητηρίασης έρχεται μέσα σε 6 έως 12 ώρες και μπορεί να περιλαμβάνει ναυτία, εμετό και διάρροια. Μέσα σε λίγες ημέρες, ένα άτομο που έχει φάει μισό θανατίτη ή περισσότερο μπορεί να πάθει ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια και να χάσει τη ζωή του.
«Το χειρότερο είναι ότι οι τοξίνες του είναι θερμοσταθερές», λέει ο Μπράουερ, «οπότε το μαγείρεμα δεν τις καταστρέφει».
Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε τον αριθμό των θανάσιμων περιστατικών με θανατίτες σε όλο τον κόσμο, λένε οι ειδικοί, επειδή δεν αναφέρονται πάντα στα επείγοντα των νοσοκομείων. Οι ετήσιοι θάνατοι εκτιμώνται σε 100 και οι αρρώστιες με ανάρρωση στις 10.000. υπάρχει έλλειψη αναφοράς των περιστατικών στα επείγοντα περιστατικά. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν έως και 100 ετησίως. Χιλιάδες άλλοι αρρωσταίνουν αλλά αναρρώνουν, όπως συνέβη στην Καλιφόρνια το 2016.
Ίσως πάντως να υπάρχει ελπίδα στον ορίζοντα για τους ερασιτέχνες μυκητολόγους που θα φάνε κατά λάθος θανατίτη. Μια μελέτη του 2023 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications διαπίστωσε ότι μια συγκεκριμένη φθορίζουσα χρωστική θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως αντίδοτο στο μέλλον.
