Πολλά από τα καθημερινά προβλήματα των σύγχρονών μας ανθρώπων οφείλονται, όπως έχει ειπωθεί και γραφεί επανειλημμένως από αρκετούς, στη μη τήρηση των κανόνων που εξασφαλίζουν την αρμονική κοινωνική συμβίωσή μας με τους άλλους.
Για να επιτευχθεί μια πραγματική, ουσιαστική και κοινωφελής, αρμονική συμβίωση των μελών ενός κοινωνικού συνόλου, σώφρον θεωρείται και είναι να τηρούμε όλοι απαρεγκλίτως τους άγραφους και γραφτούς κανόνες που προσδιορίζουν την ύπαρξη και καθορίζουν τη λειτουργία της κοινωνίας μας.
Ας δούμε, στο παρόν σημείωμα, δύο από τους σημαντικότερους αυτών των κανόνων. Να σημειωθεί ότι αυτοί οι κανόνες αποχτούν αξία και έχουν χρησιμότητα μόνον όταν τους τηρούμε αυθόρμητα και όχι οσάκις μας τους επιβάλλουν.
Πρωταρχικός κανόνας, λοιπόν, αρμονικής κοινωνικής συμβίωσης είναι ανέκαθεν ο διάλογος, ο ελεύθερος και ο χωρίς προκαταλήψεις ή «προκατασκευασμένες και σικέ» ιδέες. Χωρίς διάλογο μεταξύ των πολιτών ή ανάμεσα στα μέλη μιας κοινωνίας και τους κρατικούς φορείς για τα καθημερινά οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, ηθικά κ.α. προβλήματα, δεν είναι δυνατόν να γνωρίσουν αφενός οι πολίτες τα όρια της προσωπικής μέσα σε κοινωνικά πλαίσια ελευθερίας τους και αφετέρου η Πολιτεία δεν παρασύρεται , ώστε να παρέχει ασύδοτα μεταρρυθμίσεις σε κάποιες συγκεκριμένες, κοινωνικές ή οικονομικές τάξεις και ομάδες εις βάρος των άλλων.
Με το διάλογο, το κάθε άτομο γνωρίζει τα δικαιώματά του και των άλλων και πώς να τα διεκδικεί στα πλαίσια του κοινού καθημερινού αγώνα. Μαθαίνει τις υποχρεώσεις του έναντι των άλλων και σέβεται τα δικαιώματά τους, ενώ αν δεν υπάρχει αυτός ο στοιχειώδης σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάθε, μεγάλη ή μικρή, κοινωνία μετατρέπεται σε αρένα άγριων σαρκοφάγων θηρίων, όπου το ένα κοιτά ανεξέλεγκτο από πουθενά και ασυγκίνητο για τις πράξεις του πώς να κατασπαράξει το άλλο, το φαινομενικά πιο αδύναμο και ανυπεράσπιστο.
Δεύτερος βασικός κανόνας προβάλλει η ανάγκη αμοιβαίου σεβασμού, όπως αυτή εκδηλώθηκε και εκδηλώνεται ακόμα και στις μέρες μας σε κάθε, έστω και τετριμμένη από τη ρουτίνα και τη συνήθεια, σχέση μεταξύ των ανθρώπων. Και η σχέση αυτή είτε αφορά τις σχέσεις γονέων και παιδιών μέσα στην οικογένεια, είτε δασκάλων και μαθητών στις διάφορες εκπαιδευτικές βαθμίδες, είτε εργαζομένων και εργοδοσίας στο χώρο δουλειάς , είτε – μετά από την ένταξη του ανθρώπου στην κοινωνική λειτουργία και την ενεργό άμεση συμμετοχή του στα κέντρα λήψης αποφάσεων – πολιτών και πολιτικών πρέπει να βασίζεται στην αναγνώριση της αξίας του άλλου και του ότι μπορεί και εκείνος να προσφέρει για το κοινωνικό σύνολο.
Για να ζητά ο άνθρωπος – πολίτης να σέβεται ο άλλος και η Πολιτεία τα δικαιώματά του, πρέπει ο ίδιος να τηρεί τις υποχρεώσεις του και να εκτελεί τα καθήκοντά του και να μην καταστρατηγεί προς ίδιον συμφέρον τα δικαιώματα των άλλων. Την ίδια στιγμή, τα θεσμοθετημένα όργανα της Πολιτείας πρέπει να θεσπίζουν και να εφαρμόζουν μέτρα και νόμους με μοναδικό απώτερο στόχο την κοινωνική ευημερία και την ατομική προκοπή των πολιτών. Παράλληλα, δεν πρέπει να αδιαφορούν για τα καθήκοντά τους έναντι των πολιτών, αλλά να λαμβάνουν μέτρα στην κατεύθυνση του κράτους δικαίου, του κράτους πρόνοιας, και της παροχής ίσων ευκαιριών παιδείας – εργασίας – κοινωνικής φροντίδας και συμμετοχής στα κοινά για όλους τους πολίτες, που ως γνωστόν έχουν πολλά άλλα να τους διαφοροποιούν μεταξύ τους – ηλικία, χρώμα, φύλο, μόρφωση, κοινωνική και οικονομική τάξη για παράδειγμα. Με αυτόν τον τρόπο εάν πολιτεύονται τα όργανα της Πολιτείας πάντα, ποτέ δεν θα κλονιστεί ούτε το κοινωνικό οικοδόμημα, ούτε η εμπιστοσύνη των μελών της κοινωνίας προς τους αιρετούς διαχειριστές των κοινών.
Κλείνοντας θα σας γράψω κάτι που συνήθιζε ο πατέρας μου να λέει: Τα καθημερινά κοινωνικά προβλήματα στην ανθρώπινη ζωή, για να μη στέκονται αφορμές εκμετάλλευσης των αδύναμων από τους πιο δυνατούς, αλλά για να επιλυθούν και να μη χρονίζουν δυσεπίλυτα, απαιτούν ομοψυχία και συνεργασία όλων μας. Και αυτών, όπως πίστευε ο πατέρας μου, που βρίσκονται σε θέσεις «ευθύνης» και των πολιτών που διαλέγονται ανά πάσα στιγμή με τους κρατούντες, τους στηρίζουν ή εν πάση περιπτώσει η συμμετοχή τους στα κοινωνικά δρώμενα δίνει αυτό το ξεχωριστό νόημα, της πραγμάτωσης των κοινωνικών θεσμών εις όφελος της δημόσιας και της προσωπικής μας ζωής, που είναι η ιδεώδης μορφή αρμονικής κοινωνικής συμβίωσης.
Άντε, μην αργείτε, έχουμε ανηφορικό, δρόμο και για να φτάσουμε ως το τέλος του, ας έχουμε χωρίς παρωπίδες τα μάτια, δίχως ωτασπίδες τα αφτιά απέναντι στις κάθε λογής «Σειρήνες» …