Σαν να μην ήταν αρκετά άσχημα το χιόνι, το κρύο και το σκοτάδι στην παγωμένη Αρκτική, ένα κογιότ μπήκε κρυφά στη σκηνή μαγειρέματος και “μάσησε” τα ηλεκτρικά του καταυλισμού, έσκασε την ασφάλεια στο ψυγείο-καταψύκτη και κατέστρεψε το φαγητό πολλών μηνών. Οι τρεις γεωλόγοι που ζούσαν στον καταυλισμό, ακριβώς έξω από την εθνική οδό Dempster, έναν παγωμένο δρόμο προς τα βορειοδυτικά εδάφη του Καναδά, έπρεπε να πάρουν μια νέα γεννήτρια. Αυτό σήμαινε ένα ταξίδι μετ’ επιστροφής διάρκειας μιας εβδομάδας στην πλησιέστερη πόλη, το Whitehorse, 900 χιλιόμετρα μακριά. Πρόκειται για μια πραγματική ιστορία που δημοσιεύει σε σχετικό άρθρο του ο Economist δείχνοντας πόσο περίπλοκη υπόθεση είναι η αξιοποίηση του τεράστιου πλούτου που κρύβει στα σπλάχνα της η ζώνη του αρκτικού κύκλου.
Το κυνήγι για ορυκτά της Αρκτικής είναι σκληρή, επικίνδυνη δουλειά. Οποιοδήποτε ατύχημα με βαριά μηχανήματα και οποιαδήποτε αναζήτηση ιατρικής βοήθειας μπορεί να απαιτήσουν ταξίδι με αεροπλάνο διάρκειας τριών ωρών ενώ συχνά η προσγείωση είναι αδύνατη ή πολύ δύσκολη λόγω των χιονοθυέλλων.
Η ζωή στην Αρκτική είναι επίσης μοναχική. Ο Nathan, ένας από τους τρεις γεωλόγους, εργάζεται εδώ και 28 ημέρες σε μια έκταση μελετώντας ένα κοίτασμα ψευδαργύρου υπό συνθήκες… σκότους αφού ο καταυλισμός δέχεται το φυσικό φως του ηλίου μόλις για τρεις ώρες καθημερινά. «Υποθέτω ότι δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θα το ήθελαν», λέει ο Nathan.
Αρκτική: Γεμάτη πετρέλαιο, φυσικό αέριο και κρίσιμα ορυκτά
Οι κυβερνήσεις και οι επενδυτές είναι όλο και πιο ενθουσιασμένοι με την Αρκτική. Οι θάλασσες και η τούνδρα της περιέχουν πετρέλαιο, φυσικό αέριο και μια σειρά από ορυκτά κρίσιμα για την πράσινη ενέργεια και τους σύγχρονους στρατούς. Διαθέτει τα μεγαλύτερα γνωστά κοιτάσματα τιτανίου (στη Σιβηρία), καθώς και τεράστια αποθέματα παλλαδίου (Norilsk, Ρωσία) και σιδηρομεταλλεύματος (Nunavut, Καναδάς). Μέχρι τώρα αυτά τα μέταλλα παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό στο έδαφος, όχι επειδή οι άνθρωποι δεν ήξεραν ότι ήταν εκεί, αλλά επειδή ήταν πολύ δαπανηρό να τα εξορύξουν.
Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή και η υποχώρηση των πάγων καθιστούν «πολύ ευκολότερη» την εξόρυξη στο μακρινό βορρά, λέει ο Mads Fredericksen του Arctic Economic Council, ενός λόμπι. Η Αρκτική είναι τώρα 0,75°C θερμότερη από ό,τι ήταν πριν από μια δεκαετία. Μεταξύ 2013 και 2019, ο καλοκαιρινός πάγος υποχώρησε κατά 17% και η ναυτιλία αυξήθηκε κατά 75%. Μέχρι το 2035 μπορεί να μην υπάρχει πάγος στον Αρκτικό Ωκεανό το καλοκαίρι.
Η γεωπολιτική προσδίδει επείγουσα ανάγκη στo κυνήγι της εξόρυξης. Όλες οι μεγάλες δυνάμεις θέλουν να μειώσουν την εξάρτησή τους από την Κίνα για μέταλλα «σπανίων γαιών», μικρές ποσότητες των οποίων είναι ζωτικής σημασίας για τα πάντα, από μικροτσίπ μέχρι συστήματα σόναρ. Οι θάλαμοι στερεοποιημένου μάγματος δισεκατομμυρίων ετών κάτω από τη Γροιλανδία περιέχουν όχι μόνο το μεγαλύτερο απόθεμα σπάνιων γαιών στη Δύση, αλλά και τα μεγαλύτερα αποθέματα νικελίου και κοβαλτίου στο βόρειο ημισφαίριο, απαραίτητα για τις μπαταρίες.
Η ατμόσφαιρα ήταν φρενήρης στην πιο πρόσφατη ετήσια συνέλευση της Αρκτικής, ένα φεστιβάλ συζήτησης για κυβερνήσεις και επενδυτές που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο στο Ρέικιαβικ, την πρωτεύουσα της Ισλανδίας. Οι επενδυτές κατέθεσαν ιδέες για νέα ορυχεία. Οι αξιωματούχοι από τη Γροιλανδία πολιορκήθηκαν τόσο πολύ από την εξόρυξη honcho που μόλις πρόλαβαν να φάνε τα… καναπεδάκια τους. Οι εικασίες είναι πολλές ότι ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κάποτε πρότεινε ότι η Αμερική έπρεπε να αγοράσει τη Γροιλανδία από τη Δανία, μπορεί να επανεξετάσει αυτήν την απίθανη ιδέα.
Δύσκολη υπόθεση η ανεύρεση πρόθυμων εργατών
Ωστόσο, η εξαγωγή θησαυρού από την κορυφή του κόσμου δεν είναι απλή. Το πιο δύσκολο πράγμα είναι να πείσεις τους ανθρώπους να δουλέψουν εκεί. Η πληρωμή πρέπει να είναι υψηλή για να αντισταθμιστεί η δυσκολία. Ένας εργάτης στην Αρκτική της Βόρειας Αμερικής μπορεί να αναμένει να κερδίσει πέντε φορές τον μέσο μισθό στο Βανκούβερ, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο Dalhousie. Ένας μηχανικός στο Mary River, ένα ορυχείο σιδήρου στο νησί Baffin του Καναδά, λέει ότι κερδίζει 170.000 δολάρια ετησίως — περισσότερα από τριπλάσια από όσα θα έβγαζε στο Κεμπέκ.
Όσο πιο βόρεια πηγαίνετε, τόσο πιο δύσκολο γίνεται. Φανταστείτε τον ίδιο τον Αρκτικό Κύκλο, ο οποίος έχει ακτίνα 2.000 χλμ. Στη ζώνη πλάτους 400 χιλιομέτρων ακριβώς νότια της, η οποία δεν είναι τόσο σκοτεινή το χειμώνα, υπάρχουν 124 ορυχεία που λειτουργούν και 9 εκατομμύρια κάτοικοι. Μέσα στον αρκτικό κύκλο, υπάρχουν πολλά περισσότερα ορυκτά, αλλά μόλις 30 ορυχεία. Οι περισσότεροι από τους 4 εκατομμύρια κατοίκους του κύκλου ζουν με το κυνήγι (καριμπού και φώκιες), τη γεωργία ή με κρατική επιχορήγηση. Οι επιχειρήσεις που θέλουν να εξορύξουν ή να κάνουν γεωτρήσεις πρέπει συνήθως να εισάγουν εργατικό δυναμικό από χιλιάδες χιλιόμετρα νότια.
Οι πρώτοι εξερευνητές της Αρκτικής πέθαιναν συνήθως από κρυοπαγήματα ή σκορβούτο ή αναγκάστηκαν να φάνε ακόμα και τις δικές τους μπότες. Αυτές οι μέρες έχουν περάσει, αλλά το 2024 ανθρακωρύχοι πέθαναν σε κατολισθήσεις βράχων και πλημμύρες στη Ρωσία και σε αεροπορικό δυστύχημα στον Καναδά. Ο αριθμός των ανθρώπων που πέφτουν μέσα από στρώματα πάγου που λιώνουν έχει επίσης αυξηθεί.
Χωρίς φως, χωρίς ζεστασιά, χωρίς γυναίκες, αλλά με καλούς μισθούς
Οι καλοί εργοδότες καταβάλλουν προσπάθειες για να κρατήσουν τους εργαζόμενους ασφαλείς, κάτι που είναι δαπανηρό. Τα σπίτια πρέπει συχνά να σχεδιάζονται έτσι ώστε οι χώροι διαβίωσης να είναι ζεστοί, και τα θεμέλια να είναι δροσερά, ώστε να μην λιώνουν το μόνιμο πάγο (παγωμένη τούνδρα). Εάν ανέβει η θερμοκρασία μπορεί να προκληθεί καθίζηση στο έδαφος.
Το σκοτάδι ρίχνει την ψηχολογική διάθεση στους ανθρώπους. Ο ήλιος δύει στον ποταμό Mary στα τέλη Νοεμβρίου και ανατέλλει μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, όταν οι θερμοκρασίες πέφτουν στους -60°C. Ορισμένα ορυχεία έχουν εγκαταστήσει πισίνες και αίθουσες για να καταπολεμήσουν την κλειστοφοβία και τη μοναξιά. Αλλά λίγοι ανθρακωρύχοι τα χρησιμοποιούν, καθώς οι μεγάλες βάρδιες αφήνουν λίγο χρόνο για πολλά άλλα εκτός από τον ύπνο και το φαγητό.
Οι ψευδοπόλεις που στεγάζουν τους ανθρακωρύχους σε όλη την Αρκτική έχουν αυστηρή πολιτική χωρίς αλκοόλ για την αποφυγή ατυχημάτων. Το προσωπικό υπόκειται σε έρευνα για λαθρεμπόριο στο αεροδρόμιο κάτι που ωστόσο σε κάποιες περιπτώσεις δεν αποτρέπεται.
Οι εργοδότες της Αρκτικής θα ήθελαν να προσελκύσουν περισσότερο γυναικείο προσωπικό, αλλά λίγες γυναίκες θέλουν να εργαστούν σε μια παγωμένη ερημιά. Η Agnico Eagle, η μεγαλύτερη εταιρεία εξόρυξης του Καναδά, υπολογίζει ότι μόνο το 15% του εργατικού δυναμικού της είναι γυναίκες. Αυτό είναι φυσιολογικό για τη βιομηχανία – η ατμόσφαιρα στα στρατόπεδα της Αρκτικής είναι μάλλον φαλλοκρατική. Η Kathy Lane, μια γυναίκα που εργαζόταν στο Deadhorse, ένα συγκρότημα πετρελαίου στην Αλάσκα, είναι απρόθυμη να αναφερθεί σε λεπτομέρειες. «Ας πούμε ότι όλοι ήξεραν ποιος ήσουν, αλλά οι άντρες έπρεπε να μείνουν ανώνυμοι».
Κρατικές επιδοτήσεις
Και οι οκτώ κυβερνήσεις της Αρκτικής υποστηρίζουν τις πολικές επιχειρήσεις. Το κράτος είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης στις τρεις βόρειες επαρχίες του Καναδά και οι δημόσιες επιδοτήσεις ξεπερνούν τα έσοδα από εξόρυξη. Η Γροιλανδία λαμβάνει τα δύο τρίτα των εσόδων της από το κράτος της Δανίας. Η Ρωσία επιδοτεί ένα ανθρακωρυχείο για να στηρίξει την ψευδή αξίωσή της σε τμήματα του Σβάλμπαρντ, ενός νορβηγικού αρχιπελάγους.
