Περισσότερα από 100 είναι τα ηφαίστεια που κρύβονται κάτω από το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής, με γνωστότερο το νοτιότερο ενεργό ηφαίστειο της Γης στο όρος Έρεβος.
Η κλιματική αλλαγή προκαλεί το λιώσιμο των πάγων με πολλές επιπτώσεις για το περιβάλλον και τον άνθρωπο, ωστόσο μέχρι πρότινος δεν ξέραμε ότι η αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να συνδεθεί με την αφύπνιση ηφαιστείων, ακόμα και εκείνων καλά κρυμμένων κάτω από τον πάγο.
Όπως αναφέρει έρευνα ειδικών από το Πανεπιστήμιο Μπράουν και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Geochemistry, Geophysics, Geosystems, όταν υποχωρεί το εξαιρετικά βαρύ στρώμα πάγου μειώνεται η πίεση του εδάφους, με σημαντικές γεωλογικές επιπτώσεις, καθώς είναι πιθανό να αυξηθεί η πιθανότητα ηφαιστειακών εκρήξεων.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η αποφόρτιση που παρατηρείται, μειώνει την πίεση στο θάλαμο μάγματος κάτω από την επιφάνεια, με αποτέλεσμα το συμπιεσμένο μάγμα να διαστέλλεται. Έτσι, αυξάνεται η πίεση στα τοιχώματα του θαλάμου, γεγονός που ενδέχεται να προκαλέσει εκρήξεις.
Στην περίπτωση της Ανταρκτικής, το φαινόμενο αυτό θα μπορούσε να «ξυπνήσει» τα κρυμμένα ηφαίστεια, οι εκρήξεις των οποίων θα προκαλούσαν την τήξη ακόμη μεγαλύτερης ποσότητας πάγου. Με λίγα λόγια, καθώς ο πάγος λιώνει, θα μπορούσε να προκληθούν ηφαιστειακές εκρήξεις που επιταχύνουν περαιτέρω το λιώσιμο.
Στο παρελθόν και σε άλλα σημεία του πλανήτη, έχει επιβεβαιωθεί ότι η τήξη των παγετώνων και του στρώματος πάγου συνδέεται με αυξημένη ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Όπως αναφέρει η έκθεση, «η δραστηριότητα αυτή έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει το κλίμα της Γης με πολλούς τρόπους, ανάμεσα σε αυτούς η τήξη των πάγων από εκρήξεις που παρατηρούνται κοντά στην επιφάνεια του πάγου. Παράλληλα, η αποφόρτιση του φλοιού που συνδέεται με το λιώσιμο ενός στρώματος πάγου επηρεάζει την εσωτερική δυναμική του υποκείμενου συστήματος μάγματος».
Η ερευνητική ομάδα πραγματοποίησε 4.000 προσομοιώσεις για να μελετήσει πώς το λιώσιμο των πάγων της Ανταρκτικής επηρεάζει τα ηφαίστεια και κατέληξαν ότι η τήξη μπορεί να εντείνει τις εκρήξεις. Αυτό σημαίνει ότι η απώλεια πάγου δεν επηρεάζει μόνο την επιφάνεια, αλλά και το στρώμα κάτω από τον φλοιό της Γης.
«Σε περιοχές όπως η Δυτική Ανταρκτική, οι ηφαιστειακές εκρήξεις πραγματοποιούνται κάτω από το στρώμα πάγου. Όταν το καυτό μάγμα έρχεται σε επαφή με τον πάγο, μπορεί να επιταχύνει το λιώσιμο της παγοκάλυψης. Πέρα από αυτό, καθώς η κλιματική αλλαγή προκαλεί συρρίκνωση της παγοκάλυψης, το μειωμένο βάρος ενός ηφαιστείου μπορεί να επηρεάσει την πιθανότητα έκρηξής του. Οι επιπτώσεις της απώλειας πάγου πάνω από τα ηφαίστεια στην υποκείμενη ηφαιστειακή δραστηριότητα δεν είναι καλά κατανοητές», εξηγούν οι ερευνητές.
«Πραγματοποιήσαμε προσομοιώσεις σε υπολογιστή – συνεχίζουν – για να διερευνήσουμε πώς η σταδιακή απώλεια πάγου επηρεάζει το μάγμα που είναι αποθηκευμένο στο φλοιό της Γης. Διαπιστώνουμε ότι τα ηφαίστεια κάτω από συρρικνούμενα στρώματα πάγου είναι ευαίσθητα στο ρυθμό με τον οποίο συρρικνώνεται το στρώμα πάγου. Καθώς ο πάγος λιώνει, το μειωμένο βάρος στο ηφαίστειο επιτρέπει στο μάγμα να επεκταθεί, ασκώντας πίεση στο περιβάλλον πέτρωμα που μπορεί να διευκολύνει τις εκρήξεις».
Επιπλέον, αναφέρουν, το μειωμένο βάρος από το λιώσιμο των πάγων επιτρέπει στο νερό και το διοξείδιο του άνθρακα να σχηματίζουν φυσαλίδες αερίου, γεγονός που προκαλεί τη δημιουργία πίεσης στο θάλαμο μάγματος και μπορεί τελικά να προκαλέσει έκρηξη. Υπό αυτές τις συνθήκες, διαπιστώνεται ότι η απομάκρυνση ενός στρώματος πάγου πάνω από ένα ηφαίστειο οδηγεί σε περισσότερες και ισχυρότερες εκρήξεις, οι οποίες ενδεχομένως να επιταχύνουν το λιώσιμο του πάγου.
Επισημαίνουν, βέβαια, ότι παρότι η διαδικασία αυτή χρειάζεται αιώνες, λειτουργεί ως υπενθύμιση για το πώς η γεωλογία και το κλίμα συνδέονται και μπορούν να αναδιαμορφώσουν τον πλανήτη.
Με μελέτες όπως αυτή, οι αρμόδιοι μπορούν να προετοιμαστούν καλύτερα για τις προκλήσεις που είναι πιθανό να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος στο μέλλον.
