Οι λάτρεις της σοκολάτας σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν μια ανεπιθύμητη πραγματικότητα: η τιμή της αγαπημένης τους λιχουδιάς αυξάνεται και η παγκόσμια έλλειψη κακάο είναι βασικός παράγοντας.
Ενώ η κλιματική αλλαγή και οι διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα συνέβαλαν στην κρίση, ένας άλλος, λιγότερο γνωστός παράγοντας επιδεινώνει το πρόβλημα – ένας παράνομος «πυρετός χρυσού» στην Γκάνα.
Στη Γκάνα, τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό κακάο στον κόσμο, χιλιάδες αγρότες εγκαταλείπουν τις φυτείες κακάο τους υπέρ της μικρής κλίμακας, συχνά παράνομης, εξόρυξης χρυσού. Η υπόσχεση γρήγορου πλούτου από τον χρυσό παρασύρει τους εργαζόμενους μακριά από την καλλιέργεια κακάο, οδηγώντας σε σημαντική μείωση της παραγωγής κακάο. Αυτή η αλλαγή γίνεται πλέον αισθητή στην παγκόσμια αγορά σοκολάτας, ωθώντας τις τιμές υψηλότερα και απειλώντας το μέλλον του κλάδου.
Δεν μπορούν να αντισταθούν στο δέλεαρ του χρυσού
Η παράνομη εξόρυξη χρυσού, γνωστή τοπικά ως «galamsey», προσφέρει στους αγρότες την ευκαιρία να κερδίσουν σε λίγες ημέρες ό,τι θα μπορούσαν να βγάλουν σε μήνες από το κακάο. Με τις τιμές του κακάο να κυμαίνονται συχνά και να προσφέρουν χαμηλότερες αποδόσεις, ο χρυσός θεωρείται ως μια πιο σταθερή και κερδοφόρα εναλλακτική λύση.
Η καλλιέργεια κακάο επίσης έχει πολλές προκλήσεις, καθώς είναι εντατική και χρονοβόρα. Πολλοί αγρότες αγωνίζονται με την πτώση των παγκόσμιων τιμών του κακάο, το υψηλό κόστος παραγωγής και τις κακές υποδομές, παράγοντες που καθιστούν το επάγγελμα λιγότερο ελκυστικό, ειδικά για τις νεότερες γενιές.
Η κυβέρνηση της Γκάνα αγωνίστηκε να επιβάλει κανονισμούς στην παράνομη εξόρυξη, επιτρέποντας στην πρακτική να ανθίσει. Η διαφθορά και οι περιορισμένοι πόροι δυσχεραίνουν τον περιορισμό των επιχειρήσεων εξόρυξης χρυσού, οι οποίες συχνά υποστηρίζονται από ισχυρά τοπικά και διεθνή συμφέροντα.
Οι αγρότες που αναζητούν οικονομική σταθερότητα, δύσκολα μπορούν να αντισταθούν στο δέλεαρ του χρυσού. Αλλά αυτή η στροφή έρχεται με σημαντικό κόστος – τόσο για το περιβάλλον της αφρικανικής χώρας όσο και για την παγκόσμια βιομηχανία σοκολάτας.
Ο αντίκτυπος στη βιομηχανία κακάο της Γκάνας
Η φυγή των αγροτών από την παραγωγή κακάο έχει ήδη τρομερές συνέπειες. Καθώς περισσότεροι αγρότες στρέφονται στην εξόρυξη, οι φυτείες κακάο εγκαταλείπονται ή καταστρέφονται. Το 2023, η παραγωγή κακάο της Γκάνας βίωσε μια από τις πιο απότομες μειώσεις της στην πρόσφατη ιστορία, γεγονός που επιδείνωσε τις παγκόσμιες ελλείψεις εφοδιασμού.
Η παράνομη εξόρυξη καταστρέφει παράλληλα τη γεωργική γη. Η διαδικασία περιλαμβάνει την εκκαθάριση των δασών, τη ρύπανση των πηγών νερού με τοξικές χημικές ουσίες όπως ο υδράργυρος και το κυάνιο, και η αχρήστευση των γεωργικών εκτάσεων για μελλοντικές καλλιέργειες. Αυτή η μακροπρόθεσμη ζημιά μειώνει περαιτέρω τη διαθέσιμη γη για την παραγωγή κακάο.
Διαταραχές στη εφοδιαστική αλυσίδα
Καθώς η Γκάνα και η γειτονική Ακτή του Ελεφαντοστού αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 60% της παγκόσμιας προσφοράς κακάο, ακόμη και οι μικρές μειώσεις της παραγωγής έχουν αθροιστικό αποτέλεσμα. Οι κατασκευαστές σοκολάτας βασίζονται σε μια σταθερή προσφορά κόκκων κακάο και οι ελλείψεις αυξάνουν το κόστος για τους μεταποιητές και τις εταιρείες ζαχαροπλαστικής παγκοσμίως.
Ο αντίκτυπος της φθίνουσας παραγωγής κακάο της Γκάνας είναι ήδη αισθητός παγκοσμίως, ενώ οι ελλείψεις οδηγούν σε άνοδο των τιμών. Η τιμή του κακάο έχει εκτοξευθεί στα υψηλότερα επίπεδα εδώ και δεκαετίες, με τις μελλοντικές αγορές να αντιδρούν στη χαμηλότερη από την αναμενόμενη παραγωγή στην Γκάνα και την Ακτή Ελεφαντοστού.
Κολοσσοί του κλάδου όπως οι Hershey, Nestlé και Mars αντιμετωπίζουν αυξανόμενο κόστος για το ακατέργαστο κακάο, γεγονός που του αναγκάζει είτε να απορροφήσουν το οικονομικό πλήγμα είτε να το μετακυλίσουν στους καταναλωτές μέσω υψηλότερων τιμών. Ορισμένοι κατασκευαστές μειώνουν ήδη το μέγεθος των ράβδων σοκολάτας ή αυξάνουν τις τιμές για να αντισταθμίσουν το κόστος.
Οι καταναλωτές σε όλο τον κόσμο βλέπουν υψηλότερες τιμές σοκολάτας, ιδιαίτερα σε premium και βιοτεχνικά προϊόντα που βασίζονται σε κόκκους κακάο υψηλής ποιότητας. Οι αυξήσεις των τιμών επηρεάζουν επίσης προϊόντα με βάση τη σοκολάτα, από κέικ και παγωτά μέχρι σνακ και ποτά. Όσο συνεχίζονται οι ελλείψεις, το κόστος της σοκολάτας είναι πιθανό να παραμείνει υψηλό, καθιστώντας την λιγότερο προσβάσιμη για τους καταναλωτές.
Η Γκάνα και οι διεθνείς οργανισμοί διερευνούν τρόπους αντιμετώπισης της κρίσης, αλλά οι λύσεις δεν είναι απλές. Η κυβέρνηση έχει ξεκινήσει πρωτοβουλίες για την ανάκτηση της εξορυσσόμενης γης για γεωργική χρήση, αλλά αυτές οι προσπάθειες βρίσκονται ακόμη στα αρχικά τους στάδια. Ορισμένοι οργανισμοί εργάζονται για να κάνουν την καλλιέργεια κακάο πιο ελκυστική, προσφέροντας καλύτερους μισθούς, πρόσβαση στη χρηματοδότηση και εκπαίδευση σε πρακτικές βιώσιμης καλλιέργειας.
Προγράμματα που ενθαρρύνουν τις νεότερες γενιές να παραμείνουν στην καλλιέργεια κακάο θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κρίσης. Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η ελεγχόμενη, νόμιμη εξόρυξη θα μπορούσε να συνυπάρξει με την καλλιέργεια κακάο, εάν γίνει σωστή διαχείριση. Η πρόκληση είναι να διασφαλιστεί ότι οι εργασίες εξόρυξης δεν θα βλάψουν μόνιμα τη γεωργική γη, στερώντας τους παραγωγούς κακάο.
Αν δεν ληφθούν μέτρα για τη στήριξη των καλλιεργητών κακάο και τη ρύθμιση της παράνομης εξόρυξης, ο κόσμος ίσως θα πρέπει να προετοιμαστεί για ένα μέλλον όπου η σοκολάτα δεν θα είναι μόνο πιο ακριβή – αλλά ολοένα και πιο σπάνια.
