της Φαίης Σφακιωτάκη
Ο φιλόδοξος στόχος της Ε.Ε. για μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων κατά το ήμισυ έως το 2030, “γκρεμίστηκε” έπειτα από τις αντιδράσεις που συνάντησε, οδηγώντας εν τέλει την Πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν στην ανακοίνωση της απόσυρσης του επίμαχου κανονισμού και στην παραδοχή ότι το θέμα θα πρέπει να επανέλθει με νέα πολύ πιο ώριμη πρόταση.
«Κατά πολλούς ήταν ένα ιδεολογικό κείμενο, μη ρεαλιστικό. Τα επιχειρήματα που είναι υπέρ της δραματικής μείωσης των φυτοφαρμάκων, δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα. Αν φύγουν οι αγρότες από την ύπαιθρο, θα έχουμε πολύ μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα από αυτά που δημιουργεί η χρήση των ήπιων φυτοφαρμάκων που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή» σχολίασε στην Τηλεόραση CRETA ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας στο ΙΤΕ και Καθηγητής Φαρμακολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γιάννης Βόντας.
«Το 1977 άρχισε να περιορίζεται η χρήση των φυτοφαρμάκων. Μπήκαμε στην Ε.Ε., συνέχισαν να υπάρχουν περιορισμοί. Επομένως, μπορεί να ασκηθεί γεωργία με σταδιακούς περιορισμούς. Απότομη μετάβαση δε θα ήταν δυνατό να γίνει» υπογράμμισε ο Ομότιμος Καθηγητής Εντομολογίας & Γεωργικής Φαρμακολογίας του ΕΛΜΕΠΑ, Βαγγέλης Καπετανάκης.
Το χαρακτηριστικό παράδειγμα της δακοκτονίας
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που έδωσε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της Τηλεόρασης CRETA ο κ. Βόντας, ο οποίος τόνισε πως αν ο κανονισμός αυτός ετίθετο σε ισχύ, τότε το 2030 οι ελαιοκαλλιεργητές θα είχαν ένα ή κανένα(!) φάρμακο στη διάθεσή τους για τη δακοκτονία, με βάση της προδιαγραφές της πράσινης συμφωνίας.
«Συνέχεια μειώνονται τα διαθέσιμα φάρμακα. Αυξάνεται το κόστος της δακοκτονίας. Είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στο οποίο πρέπει να δουλέψουμε οι Έλληνες ερευνητές, ή εν πάσει περιπτώσει, χώρες της Νότιας Ευρώπης, για να δώσουμε λύσεις, γιατί δεν υπάρχει περίπτωση η Ε.Ε. να στηρίξει την προσπάθεια για τη φυτοπροστασία της.»
Οι αυστηροί περιορισμοί εντός Ε.Ε. κι οι εισαγωγές ανευ περιορισμών
Ο Kανονισμός για την Aειφόρο Xρήση των φυτοφαρμάκων κατατέθηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 2022 και προέβλεπε επίσης την πλήρη απαγόρευση αυτών των προϊόντων σε ευαίσθητες περιοχές, όπως ΝΑΤURA.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν είχε δηλώσει: «Ο κανονισμός για τη βιώσιμη χρήση έχει γίνει σύμβολο πόλωσης. Έχει απορριφθεί και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ωστόσο, ο τομέας ο οποίος αντιπροσωπεύει πάνω από το 10% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου του μπλοκ κι επιδοτείται σε μεγάλο βαθμό μέσω του προϋπολογισμού της Ε.Ε., πρέπει να μεταβεί προς ένα πιο βιώσιμο μοντέλο παραγωγής. Μόνο αν πετύχουμε από κοινού τους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς μας στόχους, οι αγρότες θα μπορέσουν να συνεχίσουν να ζουν. Για να προχωρήσουμε, χρειάζεται περισσότερος διάλογος και με μια διαφορετική προσέγγιση.»
«Αν αυστηροποιηθεί η νομοθεσία για το περιβάλλον και ειδικά για τη χρήση των φυτοφαρμάκων, τότε η παραγωγή θα ελαττωθεί και το κόστος θα αυξηθεί. Πιθανόν με περισσότερη εργασία, με περισσότερες προσβολές στις καλλιέργειες. Το μεγάλο σώμα πίεσης από τα lobby των αγροτών, η COPA – COGECA στις Βρυξέλλες θεωρεί ότι η πρόταση δεν είναι ώριμη, επειδή δεν υπάρχουν αντισταθμιστικά οφέλη για την αύξηση του κόστους παραγωγής. Για να δεχτούν οι καλλιεργητές, πρέπει κι εκείνοι με κάποιο τρόπο να είναι δυνατό να επιβιώσουν. Που έχουν δίκιο οι καλλιεργητές της Ευρώπης; Στην Ε.Ε. υπάρχουν πολλοί περιορισμοί στη χρήση φυτοφαρμάκων. Όμως την ίδια στιγμή η Ευρώπη εισάγει προϊόντα από τρίτες χώρες, οι οποίες δεν έχουν σχεδόν κανένα περιορισμό στη χρήση φυτοφαρμάκων» τόνισε ο κ. Καπετανάκης.
«Δεν έχουμε την πολυτέλεια να αφήσουμε άλυτο το ζήτημα των φυτοφαρμάκων. Χρειαζόμαστε πραγματικές λύσεις τώρα, για να στηρίξουμε τους αγρότες να απομακρυνθούν από τις τοξικές χημικές ουσίες» σημειώνει από την πλευρά της η Περιβαλλοντική οργάνωση «Φίλοι της γης».
Έρευνα στο ΙΤΕ για την καινοτόμο φυτοπροστασία
Προς την κατεύθυνση πάντως της μείωσης της χρήσης φυτοφαρμάκων, σημαντική είναι η χρηματοδότηση που έλαβε τον Οκτώβριο του 2023 το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας από το Υπουργείο Ανάπτυξης, με ερευνητικό αντικείμενο την «Καινοτόμο φυτοπροστασία», και επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή Γιάννη Βόντα.
«Τα επόμενα 2-3 χρόνια αναμένουμε να έχουμε αποτελέσματα και καλύτερες λύσεις για τη φυτοπροστασία. Οι προσπάθειες για καινοτόμες λύσεις φυτοπροστασίας έχουν ξεκινήσει στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετία, έχουν ενισχυθεί τα τελευταία 3-4 χρόνια, αλλά ακόμη δεν έχουν αναπτυχθεί αυτές οι εναλλακτικές λύσεις φυτοπροστασίας, οι οποίες να εξασφαλίζουν τη γεωργική παραγωγή χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων» εξήγησε ο κ. Βόντας.
Τα γενετικά τροποποιημένα φυτά
Στην ερώτηση «πότε τοποθετεί χρονικά εφικτή τη μείωση κατά το ήμισυ της χρήσης φυτοφαρμάκων», ο κ. Βόντας απάντησε: «Πολύ αργότερα, αν ποτέ επιτευχθεί! Μεταξύ άλλων, εξαρτάται και από το κατά πόσο η Ε.Ε. είναι έτοιμη να αποδεχθεί εναλλακτικές λύσεις που βασίζονται στη βιοτεχνολογία. Για παράδειγμα, τα γενετικά τροποποιημένα φυτά, αυτήν τη στιγμή δεν είναι αποδεκτά στην Ε.Ε. Είναι όμως ανθεκτικά στους εχθρούς και αποτελούν λύση για τη φυτοπροστασία. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι επιστημονικές επιφυλάξεις δεν είναι τεκμηριωμένες. Εδώ και 15 χρόνια περίπου χρησιμοποιούνται γενετικά μεταλλαγμένα φυτά σε πολλές περιοχές, αλλά δεν έχουν συνδεθεί με κάποια προβλήματα.»
