Η ψυχική υγεία παίζει θεμελιώδη ρόλο στη συνολική ανάπτυξη του παιδιού, επηρεάζοντας τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται, αισθάνεται, μαθαίνει και αλληλεπιδρά με τους άλλους.
Ωστόσο, τα σημάδια συναισθηματικής δυσφορίας ή ψυχολογικής πάλης στα παιδιά συχνά παρερμηνεύονται ή απορρίπτονται ως «απλώς μια φάση παιδικής εξέλιξης».
Αυτό το άρθρο βοηθά τους γονείς, τους κηδεμόνες και τους εκπαιδευτικούς να αναγνωρίσουν τα βασικά σημάδια που μπορεί να υποδεικνύουν ότι ένα παιδί χρειάζεται θεραπεία και περιγράφει ποια βήματα πρέπει να ληφθούν όταν χρειάζεται υποστήριξη.
Γιατί η έγκαιρη υποστήριξη παίζει ρόλο στην ψυχική υγεία του παιδιού
Τα παιδιά, όπως και οι ενήλικες, μπορεί να βιώσουν άγχος, κατάθλιψη, θλίψη, τραύμα και διαταραχές συμπεριφοράς. Ωστόσο, συχνά τους λείπει το λεξιλόγιο και η συναισθηματική ωριμότητα, για να εκφράσουν αυτό που βιώνουν. Εάν δεν αντιμετωπιστούν, τα προβλήματα ψυχικής υγείας μπορεί να διαταράξουν:
- Ακαδημαϊκή επίδοση
- Κοινωνική ανάπτυξη
- Οικογενειακές σχέσεις
- Μακροπρόθεσμη συναισθηματική ανθεκτικότητα
Η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να αποτρέψει την κλιμάκωση των συμπτωμάτων, ενώ παράλληλα διδάσκει στα παιδιά υγιείς μηχανισμούς αντιμετώπισης, που θα τα εξυπηρετήσουν για μια ζωή.
Σημάδια ότι ένα παιδί μπορεί να χρειάζεται παιδοψυχολόγο
Η αναγνώριση των προειδοποιητικών σημαδιών είναι το πρώτο βήμα προς την έγκαιρη δράση. Ακολουθούν κοινές ενδείξεις ότι ένα παιδί μπορεί να επωφεληθεί από επαγγελματική υποστήριξη:
- Αξιοσημείωτες αλλαγές στη διάθεση: Επίμονη θλίψη, ευερεθιστότητα ή εναλλαγές της διάθεσης που διαρκούν περισσότερο από δύο εβδομάδες μπορεί να υποδηλώνουν υποκείμενη κατάθλιψη ή άγχος.
- Κοινωνική απόσυρση: Η απομάκρυνση από την οικογένεια, τους φίλους ή τις δραστηριότητες, που μέχρι πρότινος απολάμβαναν, θα μπορούσε να είναι καμπανάκι για συναισθηματική δυσκολία ή εκφοβισμό στο σχολείο.
- Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες ή στον ύπνο: Τυχόν δραματικές αλλαγές στην όρεξη, αϋπνία, υπερβολικός ύπνος ή συχνοί εφιάλτες μπορεί να αντικατοπτρίζουν μια εσωτερική διαμάχη στο παιδί.
- Ακαδημαϊκή υποχώρηση: Ξαφνική πτώση στους βαθμούς, προβλήματα συγκέντρωσης ή προβλήματα συμπεριφοράς στο σχολείο μπορεί να υποδηλώνουν συναισθηματική ή ψυχολογική επιβάρυνση.
- Υπερβολική ανησυχία ή φόβος: Η συνεχής ανησυχία, ο φόβος αποχωρισμού ή ο πανικός για το σχολείο ή τις κοινωνικές εκδηλώσεις μπορεί να υποδηλώνουν αγχώδεις διαταραχές.
- Επιθετικότητα ή εκρήξεις: Ο συχνός θυμός, η κατάρρευση ή η ανυπακοή —ειδικά αν είναι ασυνήθιστες συμπεριφορές που δεν συνάδουν με τον χαρακτήρα του παιδιού— μπορεί να είναι μια απόκριση σε εσωτερική αναταραχή.
- Παλινδρόμηση σε παλαιότερες συμπεριφορές: Η ενούρηση στο ύπνο, το πιπίλισμα του αντίχειρα ή η προσκόλληση στα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια συναισθηματικής δυσφορίας ή μετά από τραύμα.
- Συζήτηση για αυτοτραυματισμό ή αυτοκτονία: Οποιαδήποτε αναφορά ότι θέλουν να βλάψουν τον εαυτό τους -ή σημάδια από κοψίματα, μώλωπες ή σκέψεις αυτοκτονίας- θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επείγουσα κατάσταση ψυχικής υγείας και να αντιμετωπίζεται αμέσως.
Τι να κάνετε αν παρατηρήσετε αυτά τα σημάδια
Εάν παρατηρείτε ένα ή περισσότερα από αυτά τα σημάδια με συνέπεια:
- Ξεκινήστε μια ήρεμη, μη-επικριτική συζήτηση με το παιδί. Διαβεβαιώστε το, ότι είναι ασφαλές και το αγαπάτε πολύ.
- Μιλήστε με τον παιδίατρό σας, ο οποίος μπορεί να αποκλείσει τυχόν ιατρικά αίτια και να σας συστήσει έναν παιδοψυχολόγο ή άλλον εξουσιοδοτημένο θεραπευτή.
- Ενημερώστε και συμβουλευτείτε σχολικούς συμβούλους ή υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ειδικά εάν υπάρχουν προβλήματα στο σχολείο.
- Εξετάστε το ενδεχόμενο να κάνετε οικογενειακή θεραπεία, για να αντιμετωπίσετε μαζί με το παιδί τους όποιους συστημικούς στρεσογόνους παράγοντες και να αυξήσετε την ενδοεπικοινωνία σας ως οικογένεια.
Συχνές Ερωτήσεις
Από ποια ηλικία μπορεί ένα παιδί να αρχίσει να πηγαίνει σε παιδοψυχολόγο;
Τα παιδιά ηλικίας από 3 έως 5 ετών μπορούν να επωφεληθούν από την παιγνιοθεραπεία ή τη συμπεριφορική συμβουλευτική, ειδικά εάν παρουσιάζουν έντονη συναισθηματική δυσφορία, απόκριση τραύματος ή αναπτυξιακή παλινδρόμηση.
Πώς μπορώ να μιλήσω στο παιδί μου για το να κάνει θεραπεία;
Χρησιμοποιήστε απλή, καθησυχαστική γλώσσα. Εξηγήστε ότι οι θεραπευτές βοηθούν τα παιδιά να αισθάνονται καλύτερα όταν είναι λυπημένα, ανήσυχα ή θυμωμένα όπως ακριβώς βοηθούν οι γιατροί με το σώμα. Τονίστε ότι η θεραπεία δεν είναι τιμωρία, αλλά υποστήριξη.
Μπορούν τα προβλήματα ψυχικής υγείας στα παιδιά να υποχωρήσουν από μόνα τους;
Ορισμένα δευτερεύοντα προβλήματα μπορεί να επιλυθούν φυσικά, αλλά τα επίμονα ή επιδεινούμενα συμπτώματα συνήθως απαιτούν επαγγελματική βοήθεια. Η πρώιμη θεραπεία οδηγεί σε καλύτερες δεξιότητες αντιμετώπισης και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Τα προβλήματα συμπεριφοράς είναι πάντα σημάδι ψυχικής ασθένειας;
Όχι πάντα. Οι αλλαγές συμπεριφοράς μπορεί να προκύψουν από άγχος, μεταβάσεις ζωής, τραύματα ή μαθησιακά ζητήματα. Ωστόσο, εάν η συμπεριφορά επηρεάζει τις σχέσεις ή το σχολείο, συνιστάται αξιολόγηση.
