της Φαίης Σφακιωτάκη
200 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την εφεύρεση του κώδικα Braille. To 1824 o Louis Braille παρουσίασε τον ομώνυμο κώδικα γραφής. Πρόκειται για ένα απτικό σύστημα ανάγνωσης και γραφής, στο οποίο ανάγλυφες κουκίδες αντικαθιστούν τα γράμματα του αλφαβήτου. Το 1829 δημοσίευσε το πρώτο βιβλίο με το συγκεκριμένο κώδικα γραφής. Το 1950, ο κώδικας Braille υιοθετήθηκε από την UNESCO ως το παγκόσμιο σύστημα ανάγνωσης και γραφής για τους τυφλούς.
“Είμαι κοινωνικό ον. Μου αρέσει να είμαι μέσα στην κοινωνία. Και θα βρω τον τρόπο να το κάνω. Δεν μπορώ να μη ζω, γιατί άμα εγώ κλειστώ στο σπίτι, φανταστείτε τι παράδειγμα θα δώσω και στο γιο μου” λέει στην Τηλεόραση CRETA, η «Ηρακλειώτισσα» πλέον Ανθούλα Δούπη η οποία έχει ολική τύφλωση και τα τελευταία πέντε χρόνια κατοικεί με την οικογένειά της στην πόλη. Αν και πρόκειται για ένα άτομο που έχει μάθει ότι οι δυσκολίες υπάρχουν για να ξεπερνιούνται, δεν μπορεί παράλληλα να αγνοήσει ότι η πρόοδος στην προσβασιμότητα για όσους έχουν προβλήματα όρασης, δεν επέρχεται με γοργούς ρυθμούς. Αφήνοντας στην άκρη τα προβλήματα μετακίνησης, λόγω έλλειψης υποδομών από τη μια, αλλά και σεβασμού από τους συνανθρώπους της από την άλλη, εστιάζει στο θέμα της πρόσβασης στο γραπτό λόγο. “Για παράδειγμα, πριν τρία χρόνια νομοθετήθηκε η υποχρέωση για όλα τα μαγαζιά εστίασης, να διαθέτουν εκτός από τον κατάλογο σε μορφή βλεπόντων και κατάλογο σε μορφή braille. Στο Ηράκλειο νομίζω τρία μαγαζιά μόνο διαθέτουν.”
Ανατρέχοντας στο παρελθόν, η ίδια τονίζει πως κατάφερε να πάει στο σχολείο μέχρι την Α’ Λυκείου. “Εγώ δεν μπόρεσα να τελειώσω το Λύκειο, γιατί δεν μπορούσαν οι καθηγητές να καταλάβουν ότι δε βλέπω κι ότι αυτό δεν αλλάζει με γυαλιά! Ούτε βιβλία υπήρχαν. Στη συνέχεια δεν εργάστηκα ποτέ, γιατί τους τυφλούς δε μας παίρνουν για δουλειά.“
Η κ. Δούπη σήμερα είναι μητέρα ενός παιδιού με μειωμένη όραση. Αν και εκείνο κατάφερε να ολοκληρώσει τις σχολικές τάξεις, τα πράγματα δυσκόλεψαν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
“Ο γιος μου πέρασε το 2019 στο Παιδαγωγικό Ειδικής Αγωγής στο Βόλο. Πήγαμε δύο χρόνια. Δεν υπήρχε καμία βοήθεια. Δεν του έστελναν είτε ηχητικά, είτε σε μεγαλογράμματα τις σημειώσεις και τις διαφάνειες. Οπότε εγκατέλειψε τη σχολή, γιατί πέραν του ενοικίου και των λοιπών εξόδων που είχαμε για τη διαβίωσή του σε μια άλλη πόλη, αναγκαζόμασταν να διαθέτουμε περίπου 8.000 ευρώ ετησίως για την τροποποίηση των βιβλίων. Οπότε ήρθε στο Ηράκλειο σε ιδιωτική σχολή, όπου του τα στέλνουν όλα μεγεθυμένα και ηχογραφημένα.”
Διαφορετική η πορεία για τον Ηρακλειώτη Κωνσταντίνο Τσαγκατάκη, ο οποίος έχει επίσης ολική τύφλωση. Αν και κατά τις σχολικές τάξεις εκπαιδευτικό προσωπικό και βιβλία δεν έρχονταν πάντα στην ώρα τους, όπως και για το σύνολο των μαθητών, η εμπειρία του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ξεπερνά, όπως λέει, τις προσδοκίες του. Επέλεξε το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας στο ΕΛΜΕΠΑ και σήμερα φοιτά στο τρίτο έτος. Το περιβάλλον είναι άκρως υποστηρικτικό, με αποτέλεσμα να βλέπει με αισιοδοξία το επόμενο βήμα στην αγορά εργασίας.
“Θεωρώ πως έχω ίση πρόσβαση στη γνώση με τους υπόλοιπους συμφοιητητές μου” λέει με ικανοποίηση κι εξηγεί τους λόγους: “Το πρώτο εξάμηνο δημιουργήθηκε η ομάδα εθελοντών «Παρόντες» που ηχογραφούσε τα βιβλία. Επίσης, το ΕΛΜΕΠΑ μας έχει χορηγήσει laptop, το οποίο έχει ενσωματωμένο κι ένα πρόγραμμα που λειτουργεί με μια μπάρα που λέγεται braille display, ώστε να έχω την πολυτέλεια να ακούω και να διαβάζω. Επίσης, η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου μας μετατρέπει τα βιβλία σε ηλεκτρονική προσβάσιμη μορφή.”
Σε κάθε περίπτωση, ίλιγγο προκαλούν τα κόστη για την αγορά του εξοπλισμού που χρειάζεται στην καθημερινότητά του ένα άτομο με προβλήματα όρασης.
“Μηχανή γραφής κώδικα braille πρέπει να αγοράσει ο γονέας. Κατάλληλος ηλεκτρονικός υπολογιστής προσφέρεται μόνο στις τάξεις του Λυκείου και μετά επιστρέφεται. Το μπαστούνι που χρειαζόμαστε για να κινηθούμε, το οποίο κοτσίζει από 80 ευρώ και πάνω, το επιβαρυνόμαστε εμείς. Η μηχανή που προανέφερα, κοστίζει από 500 ευρώ και πάνω, μη συμπεριλαμβάνοντας το κόστος των αναλώσιμων. Mόνο το πληκτρολόγιο braille, κοστίζει από 5.000 ευρώ και πάνω. Οπότε στην Ελλάδα είμαστε πλάσματα ενός κατώτερου θεού“ καταλήγει η κ. Δούπη.
